İSLAM DİNİNDE SÜTKARDEŞLİĞİ MESELESİ 

GİRİŞ

Kur’an-ı Kerim’de evlenilmesi haram olanlar tek tek sayılmaktadır. İslam dinine inananların bu gibi konuları iyi bir şekilde öğrenip ona göre hareket etmeleri gerekmektedir. İslam dinine göre evlenilmesi haram olanlardan biri de, süt kardeşliği meselesidir. Bu yazımızda bu konuyu izah etmeye çalışacağız.

I – KONU İLEİLGİLİ AYETLER 

Kur’an-ı Kerim’de evlenilmesi haram olanlar özet bir şekilde aşağıdaki ayetlerde haber verilmektedir:

وَلاَ تَنكِحُواْ مَا نَكَحَ آبَاؤُكُم مِّنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتاً وَسَاء سَبِيلاً حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالاَتُكُمْ وَبَنَاتُ الأَخِ وَبَنَاتُ الأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللاَّتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُم مِّنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَآئِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللاَّتِي فِي حُجُورِكُم مِّن نِّسَآئِكُمُ اللاَّتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَكُونُواْ دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلاَئِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلاَبِكُمْ وَأَن تَجْمَعُواْ بَيْنَ الأُخْتَيْنِ إَلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللّهَ كَانَ غَفُوراً رَّحِيماً

“Geçmişte olanlar bir yana, babalarınızın evlendiği kadınlarla evlenmeyin. Çünkü bu bir hayâsızlıktır, iğrenç bir şeydir ve kötü bir yoldur. Analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, kardeş kızları, kız kardeş kızları, sizi emziren analarınız, süt bacılarınız, eşlerinizin anaları, kendileriyle birleştiğiniz eşlerinizden olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız size haram kılındı. Eğer onlarla (nikâhlanıp da) henüz birleşmemişseniz, kızlarını almanızda size bir mahzur yoktur. Kendi sulbünüzden olan oğullarınızın eşleri ve iki kız kardeşi birden almak da size haram kılındı. Ancak geçen geçmiştir. Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.”^[1][1]

Burada evlenilmesi haram olanları teker teker ele almayacağız, sadece süt yoluyla evlenilmesi haram olanlar hakkında bilgi vereceğiz.

II- SÜTKARDEŞLİĞİ 

Süt yolu ile evliliğin haram olabilmesi için bazı şartlar vardır. Bir çocuğun sütünü emdiği kadının süt çocuğu olması için, doğduğundan itibaren ilk iki yaşı içerisinde sütü emmiş olması gerekir. 3-5 yaşlarına geldikten sonra süt emen çocuk, sütü emdiği kadının süt çocuğu olmaz ve aralarında haramlık da meydana gelmez. Bunun tıbbi yönden çeşitli sebepleri vardır. Bununla beraber Hanefi mezhebine göre, az veya çok, çocuk bir miktar sütü emdiği zaman, bu haramlık gerçekleşir. Şafii mezhebine göre ise, çocuğun ilk iki yaşı içerisinde ayrı ayrı beş defa, her seferinde doyacak kadar süt emmesi gerekir. Ancak bu şartlar yerine gelince, süt yolu ile evlenme yasağı meydana gelir.^[2][2]

III – SÜTKARDEŞLİĞİ YOLU İLE EVLENMELERİ HARAM OLANLAR 

 Yukarıda mealini verdiğimiz ayette, kısaca sütanneler ve sütkız kardeşler denmektedir. Ancak süt yolu ile evlenilmesi haram olan kişileri, maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:

1 – Sütanne babalar ve süt nene dedeler.

2 – Süt çocuklar ve torunlar. Yani, bir adamın hanımı bir çocuğa süt emzirdiği zaman, o çocuk, sütünü emdiği kadının kocasının çocuğu durumunda olur ve onun çocukları da adamın torunları durumunda olur.

3 – Sütanne ve sütbabanın tüm çocukları ve torunları.

4 – Süt dede ve nenenin çocukları. Bunlar, süt teyzeler ve süt halalar oluyor.

5 – İnsan, kendi hanımının annesi ve nenesi ile evlenemediği gibi, eşinin süt annesi ve süt nenesi ile de evlenemez.

6 – İnsan, bir kadınla evlendiği zaman, o kadının süt verdiği çocuklar ve onların çocukları ile evlenemez.

7 – Sütbaba ve dedenin eşleri.

8 – İnsan, süt çocuklarının eşleri ile de evlenemez. Çünkü onlar da gelin derecesinde oluyorlar.^[3][3]

Süt emme konusunda, yukarıda saydığımız bu maddeleri, bir cümle ile şöyle özetleyebiliriz: “EMENİN EMZİRENE NEFSİ, EMZİRENİN EMENE NESLİ HARAM OLUR.” Ayrıca Şafii mezhebine göre insanın, evlenmesi haram olan kişilerden abdesti bozulmadığı gibi, haliyle süt yoluyla evlenilmesi haram olanlardan da bozulmaz. Ancak baldızından abdesti bozulur. Çünkü baldızı ile evlenmesinin haram olması, hanımı ile olan evliliğinin devam etmesi ile sınırlıdır. Hanımı ortadan kalktıktan sonra, baldızı ile evlenebilir. Onun için abdesti, ondan bozulmaktadır.

SONUÇ 

İslam dinin ana kaynağı, Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an-ı Kerim’de haram veya helal konular anlatılmaktadır. Bu konular arasında son derece önemli olan bir husus, süt yoluyla evlenilmesi haram olanlarla ilgili olan meseledir. Bu konu, hem sosyal, hem ahlaki ve hem de tıbbi yönden son derece önemlidir. Dolayısıyla Müslümanların bu konuyu çok iyi öğrenmeleri gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Süt kardeşliği, Kur’an, İslam, haramlık.

^[4][1] en-Nisâ 4/22, 23.

^[5][2] Bu konuda geniş bilgi için bkn: Osman Kaşıkçı, “Radâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2007, XXXIV, 384 vd; Hamza Aktan, “Süt Hısımlığı”, İslâm’da İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, İstanbul 1997, IV, 175 vd.

^[6][3] Akif Aydın, İlmihal, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2006, II, 215 vd.; Halil Günenç, Büyük Şafii İlmihali, Anadolu Yayınları, İzmir 1998, s. 454 vd.

Prof. Dr. Nurettin Turgay