Kurban’a Kendi Bütünlüğü İçinde Bakmak…

Kurban, yakınlık ifade eden bir kelimedir. Yakınlığa yönelik bir eylemliliğin adı olarak Kurban, ilk insan ve O’nun çocuklarının hikâyesinde açığa çıkar. Habil Kabil öyküsünde Kurban’ın kabulünü sağlayan psikolojik vasatın sahicilik/samimiyet üzere olması gerektiği bedihidir. İlk yakınlığın ürettiği kıskançlık üzerinden kardeş katlini de dikkate aldığımızda, her olayda bir imtihan olduğu gerçeği ve imtihanı geçmenin bir imkânı olarak kurban/yakınlık kuracak eylemlere olan ihtiyaç ise kaçınılmaz olandır.

Fıkhi olarak Kurban, yılda bir kez, kendi nefsinin yerine bir hayvanın Allah adına boğazlanması ve onu fakir, yakın ve kendin için üç paya ayırarak bayramı kutlamandır. Hacc, ömründe bir kez şartlara haiz isen gidebileceğin ve yerine getirebileceğin bir ibadet türüdür. Hacc dolayısıyla Kurban’da Haccın rüknü içinde yer alan bir ibadettir. En az ömründe bir kez bu ibadeti yerine getirmek bir farz/yükümlülüktür. İbrahim (as)ın oğlu İsmail’i kurban etme hikâyesi Kuran’da geçmektedir. Kendisine oğlunu kurban et emri verilen İbrahim, oğlu tarafından da olumlandığı için yerine getirme eylemine başlamış, son anda Cebrail aracılığı ile bir koç indirilerek İsmail, kurban olmaktan kurtarılmıştır. Emri veren, imtihanı başarı ile neticelenince yeni bir emir ile Oğul yerine hayvanı kurban etmeyi muvafık görerek insanları yeni bir ibadet ile buluşturmuştur.

İnsanın kendi yerine bir hayvanı kurban olarak Rabbine sunması, kulun, Rabbi ile kuracağı yakınlığında ölçüsü olmaktadır. Tabi ki salt kurban ibadeti ile sınırlı bir durum değil, bilakis, insanın her eyleminin bir ‘kurban’ ibadeti gibi algılanması, idrakinin derununda kurban ibadetinin yansıması olarak Allah ile kuracağı kurbiyet/yakınlığın varlığı kaçınılmaz olmalıdır.

İnsan ömrünü Rabbine adamalıdır. Bu ömrü adamanın sembolü ise Kurban ibadetidir. Kişinin ‘mal, canın yongasıdır’ özdeyişini dikkate alarak, malını Allah rızası için vererek hayatını Allah’a adadığını belgelediğinin adıdır kurban… Kurban, salt bir hayvanı boğazlayarak parçalara ayırıp onu dağıtmaktan mütevellit bir ibadet değildir. Onu salt bir örf, anane, gelenek olarak yerine getirmenin insana kazandıracağı bir yakınlık söz konusu olamaz! O yüzden niyetin her ibadette belirleyici olduğu gibi kurban ibadetinde de belirleyici bir fonksiyon ifa ettiği bilinmelidir. Niyetin sahih ve sahiciliği her ibadet türünde belirleyicidir. Kurban, elbette ki diğer ibadetlerinde temelinde olan istikameti taşımalıdır. Bu niyetin kişinin yönelimini de belirlemesi gerektiği bedihidir.

Her şeyi geride bırakarak Allah için uzun bir yolculuğa çıkan kişinin kestiği kurbanın anlamı, hacc ibadetini yerine getirmeyen bir kişinin yapacağı eylemin içeriğini de belirlediğini gözden ırak tutmamalıyız… Yani ezcümle: kişi, her şeyini geride bırakarak Rabbine yönelmelidir. Bu yönelimi en bariz ve somut bir düzeyde ise kendi hayvanını Allah’ın adını yücelterek tekbirler eşliğinde kesmesi ve kendini ona adamasının bir sembolü olarak kabulünü istemesidir.

İşte bu idrak, kişiyi Allah’a yakın kılar ve onu ubudiyet konusunda bir üst makama taşır. Yoksa kişinin verdiği sadakalar, kıldığı namazlar ve ettiği güzel dualar Allah’a ulaşmaz, ama kişinin bu ibadetleri yaparken samimiyet ile yaptığı zaman samimiyeti/niyeti ve istikameti onu Allah’a ulaştırır. Burada bir bilinç durumu olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Bu bilinç ile hareket ettiği zaman insan, Allah’a yakınlık kesbeder.

İnsanın yeryüzü serüveninde yaptığı şeylerin işlevsellikleri belirleyici bir konumu ihtiva eder. Yeryüzünde barışın ikamesi, Allah’a yakınlık kesbetmek ve kişinin idrakinin ulûhiyetin her edimini anlamlı bir zeminde kavraması, insanın kendisini Allah’a adaması, kendisinden vazgeçmesi, salt ilahi rızaya yakınlık kurma adına her adımını ve eylemini gerçekleştirmesine bağlıdır.

İşte o zaman bayramın tadını alır. Sevincin karşılığını bulacaktır. Kişinin sevincinin yegâne dayanağı ise Allah’a olan yakınlığı olmalıdır. Bayramlarda yüzün gülmesi, kişilerin birbirlerine tebessüm ederek yaklaşmaları, bu yaklaşmanın yakınlaşmaya vesile kılınması da samimiyetin açığa vurduğu bir vasatı işaret eder.

Kendi bütünlüğü içinde Kurban, diğer bütün ibadetlerinde çerçevesini belirleyen bir unsuru taşır. Samimiyet, her ibadetin kabulünü sağlayan temel zemindir. Kurban bir adayış ise, kişinin kendisini kendi bütünlüğü içinde adamasının tecrübe edilmesinin zemini de yine kurban ibadetidir. Bu somut durumun oluşturduğu gerçeklik zemini içinde hayatın anlamını deşifre edecek, kişinin kendisini ilahi rızaya adayarak varlığının anlamını bulacağı bir vasata ulaşacağı gün kurban olduğu gündür.

İnsan, bütün tutkularından vazgeçerek sadece ilahi rızaya matuf bir yaşamı içselleştirerek varlığının anlamını bulduğu zeminde her ibadetin onu yakınlığa taşıdığı bilincini süreklileştirerek elde etmesi üzerine ilahi rızaya bağlılığı artarak kendi benliğini ilahi rıza adına kurban ederek varlığının anlamını izhar eder.

Kurban Bayramınızı en içten dualarımla kutlar ümmete selamet getirmesi dileğimi sunarım… Okuyucularımın bu güzel günde güzel duygularla dolmasını ve huzur bularak kulluğun tadına ermesini temenni ederim… Nice bayramlara ulaşmak dileği ile… Ümmetin dirilişine vesile olması niyazıyla…

Abdulaziz Tantik