KUR’AN’DA MÜSRİF KAVRAMI 1

-Müsrif nedir veya kimdir?

Hatırlayalım; ‘müsrif’, ‘esra-fe’ fiilinin fâil (özne) ismidir. Bu da, sözlükte yaptığı her işte normal olan sınırı aşan demektir.  (el-Isfehânî, R. el-Müfredat, s: 337. İbni Manzur, Lisânü’l-Arab, 7/172)

Kur’an kâfirleri yapageldikleri yanlışlar, taşkınlıklar, aşırılıklar açısından farklı sıfatlarla nitelendiriyor. İsraf  edenlere, haddi aşanlara, davranışlarında aşırıya gidenlere ‘müsrif’ diyor. Buna göre ‘müsrif’ olmak daha çok müşriklerin ve inkârcıların bir sıfatıdır.

Müsriflik her açıdan olumsuz bir mana taşır ve israf edenlerin, ölçüyü kaçıranların, aşırılığa meyledenlerin, aşırı günah işleyenlerin, şlahi ölçülerden sapanları tümünü ifade eder.

Türkiyede halk arasında müsriflik daha çok malını çekine çekine harcayanlar hakkında kullanılır. Güya böyleleri herhangi bir konuda bir harcama gerekiyorsa,  az vermek için veya hiç vermemek için “müsrifliğin lüzumu yok” derler. Böylece vermekten kurtulmak isterler.

Ancak din dilinde ‘müsrif’ malının çok sevenler hakkında değil, tam tersine Allah’ın verdiği ni’metin kıymetini bilmeden, onu har vurup harman savuranlar, ölçüsüz harcıyanlar, aşırılar hakkında kullanılır.

Müsrif, ayrıca hareketlerinde Din’in, aklın ve sağlam örfün ölçülerine aykırı hareket edenleri, ölçüyü kaçıranları, aşırılığa meyledenleri ifade eder.

Böyleleri gerek câhillikten, gerek gaflet sebebiyle, ya da kasti olarak hakka, akla, adalete ilâhi ölçülere uygun ve normal bir şekilde davranması gerekiyorken; aşırıya kaçar, yanlış davranır, sınırı taşar.

-Kur’an’da müsrifler

Yukarıda Kur’an’ın israfı beş anlamda kullandığını söylemiştik. Bu beş anlamın hepsi müsrif için de doğrudur.

Kur’an’ın müsrif dediği kimseler öncelikle yalnızca Allah’a kulluk yapmaları normal, fıtrata uygun, yaratılışın gereği iken; tevhid inancından uzaklaşıp şirke, küfre ve zulme sapanlardır.

Müsrif iki âyette mal ve imkanlarda savurganlık yapanlar hakkında kullanılıyor.

Bunlar Yaratıcı’nın insanlar için uygun gördüğü ölçüleri hiçe sayıp, kendi hevâ ve heveslerinin peşine giderler. Akıllarının erdiğini hak zannedip, Hak’tan gelenlere kulak asmazlar; bu nedenle de insan için çizilen tabii sınırları aşarlar. Üstelik bunlar yaptıkları taşkınlığı süslü (müzeyyen), doğru ve isabetli görürler

Mü’minler hem Din’in değerlerine bağlıdırlar, hem de bu değerlere bağlılığın getireceği kazancın farkındadırlar. Onlar, kendilerine sunulan her imkanı yerinde kullanır, israfa (aşırılığa) düşmezler.

Müsrifler ise, değere dönüşebilecek bütün imkanları boşa harcayan kimselerdir.  İşte böyleleri haddi aşan, ölçüyü kaçıran anlamında müsriflerdir… Bunlar Yüce Yaratan’ın insanlar için uygun gördüğü ölçüleri hiçe sayıp, kendi hevâ ve heveslerinin peşine giderler. Akıllarının erdiğini hak zannedip, Hak’tan gelenlere kulak asmazlar. Üstelik bunlar yaptıkları taşkınlığı süslü (müzeyyen), doğru ve isabetli görürler.

Kur’an kimlere ‘müsrif’ diyor? 

1-Kur’an haddi aşanlara, ölçüsüz davrananlara müsrif diyor

“İnsana bir sıkıntı dokundu mu, gerek yan üstü yatarken, gerek otururken, gerekse ayakta iken (her hâlinde bu sıkıntıdan kurtulmak için) bize dua eder.

Ama biz onun bu sıkıntısını ondan kaldırdık mı, sanki kendisine dokunan bir sıkıntı için bize hiç yalvarmamış gibi geçer gider.

İşte o haddi aşanlara, yapmakta oldukları şeyler, böylece süslenmiş (hoş gösterilmiş)tir.“ (Yûnus 10/12)

“Burada isrâf (savurganlık ya da ölçü, itidal eksikliği) terimi, bir önceki âyette geçen tuğyân (kibirli/kurumlu azgınlık, taşkınlık) teriminin eş anlamlısıdır. Aynı tip insana yakışan davranış tarzına işaret eder. “Yapıp-ettikleri kendilerine güzel görünür” ifadesi, hayat boyunca “kendilerini, kendilerine verilen güç ve yetileri boşa harcayanlar”ın düşüncesiz rahatlıklarını, budalaca kendilerinden hoşnutluklarını dile getirmektedir.” (Esed, M. Kur’an Mesajı, 1/393)

Allah (cc) sapıklığı kendi iradesiyle seçip inkârcı olanları, davranışları ile kendilerini harcayanları, ya da kendilerine yazık edenleri, haddi aşıp alabildiğine hak aleyhine yalan söyleyen müsrifleri, kendileri istemedikleri sürece doğru yola iletmez.

 2-Elçileri dinlemeyen ve ilâhî uyarılara kulak asmayanlar müsriftir

Elçileri dinlemeyen ve ilâhî uyarılara kulak asmayan, kendilerine ikram edilen değerleri hoyratça harcayan hevâ ve heveslerine uyan; bundan dolayı da haddi aşıp israf eden kimseler de müsriftir.

Böyleleri geçmişte ve şimdi Peygamberlerin Allah’tan getirip insanlara ulaştırdıkları ölçüleri kabul etmezler. O ilâhi davete karşı taşkınlık ve düşmanlık yaparlar.

“Siz, haddi aşan (müsrifîn) kimseler oldunuz diye, sizi Kur’an’la uyarmaktan vaz mı geçelim?” (Zuhruf 43/5)

Yeryüzünde haddi aştıkları için cezalandırılan kavimlerden sonra gelenleri Allah’ın elçileri uyardılar. Buna rağmen niceleri bu uyarılara kulak asmadılar. Aşırıklarına devam ettiler. Müsriflikten vazgeçmediler. (Mâide 5/32)

Bunlardan bir kısmı dünyalık cezalara çarptırıldılar.

“Sonra onlara verdiğimiz sözü yerine getirdik. Kendilerini ve dilediğimiz kimseleri kurtardık. Haddi aşanları (müsrifleri) ise helâk ettik.” (Enbiyâ 22/9)

“(Sâlih onlara:) Yeryüzünü ıslah etmeyip, bozgunculuk yapan beyinsizlerin (müsriflerin) emirlerine itaat etmeyin” dedi.” (Şu’arâ 26/142-151)

Kendilerini uyarmak üzere gelen elçilere karşı bir şehir halkının tavrı da ibret verici bir ‘israf’ örneğidir. Allah’ın elçileri o şehir halkını doğru yola çağırdıkları zaman; onlar elçilerin davetine uyacakları yerde, onları uğursuzlukla suçladılar.

Bunun üzerine elçiler şöyle dediler:

“Uğursuzluğunuz kendinizdendir. Size öğüt verildiği için mi (uğursuzluğa uğruyorsunuz?). Hayır, siz aşırı giden (müsrifûn) bir kavimsiniz” dediler.” (Yâsîn 36/19)

 3-Lût kavmi müsrif idi

Çünkü onlar Allah’ın izin verdiği, helâl ve doğal bir ilişki yerine, tabii olmayan, insan fıtratına (yaratılışa) ters bir ilişkiyi tercih ettiler. Ki bu ölçüyü aşmak, yani aşırılıktır.

“Lût’u da (peygamber olarak gönderdik). Kavmine dedi ki: Sizden önceki toplumlardan hiç birinin yapmadığı fuhşu mu yapıyorsunuz?

Çünkü siz, şehveti tatmin için kadınları bırakıp da şehvetle erkeklere yanaşıyorsunuz. Doğrusu siz haddi aşan (müsrif) bir kavimsiniz.” (A’raf 7/80-81)

Çünkü onlar Allah’ın insan için çizdiği sınırları aştılar, haram olan bir fiili doğru görerek yaptılar. Üstelik bu görüşlerinde ve tutumlarında inat ederek direndiler.

Hz. İbrahim’in ikramda bulunduğu, onların bu ikrama el sürmemeleri üzerine kendilerinden çekindiği misafirleri ona şöyle dediler:

“… Biz suçlu bir kavme (Lût’un kavmine), üzerlerine çamurdan, pişirilmiş ve Rabbinin katında haddi aşanlar (müsrifîn) için belirlenmiş taşlar yağdırmak için gönderildik.” (Zariyât 51/32-34)

Burada müsrif diye nitelenen topluluk da Lût kavminden başkası değildi.

4-Firavun müsrif idi

Diktatörlerin, müstekbirlerin, tağutların en önemli temsilcisi Firavun idi. Kur’an ona aynı zamanda ‘müsrif’ diyor.

“Andolsun, İsrailoğullarını o alçaltıcı azaptan; Firavun’dan kurtardık. Çünkü o, haddi aşanlardan (müsrifîn’den) bir zorba idi.” (Duhân 44/30-31. Bir benzeri: Yûnus 10/83)

(Devamı Gelecek)

Hüseyin K. Ece

MİRATHABER.COM -YOUTUBE-

YAZARIN DİĞER YAZILARINA ULAŞMAK İÇİN BURAYA TIKLAYINIZ