Bir de Psikoloğuma Sorayım: Benim Çocuğum Neden Tembel?

Psikolog: Hoş geldiniz. Herhalde çocuğunuz ile ilgili bir sorunuz var? Nedir sizi üzen?

Anne: Efemdim. Doğru bildiniz. Benim çocuğum çok isteksiz olarak ev ödevlerini yapıyor. Bazen ev ödevlerini tamamlaması saatler alıyor. Dakikalarca bir şey yapmadan isteksiz isteksiz öyle oturup duruyor. Bir şey öğrenmesi gerektiğinde ise kendini başka şeylere veriyor veya oyuna dalıyor. Benim çocuğum sizce tembel midir? Tembellik hastalığına yakalanmış olabilir mi?

Psikolog: Hanım Efendi; Bir kere tembellik, bir hastalık değildir. Eğer gerçekten bir tembellik söz konusu ise, bu çocuğun başka türlü ifade edemediği için, bir ihtimal içten gelen bir protesto, bir isyan olabilir. Belki de kendi sorunlarına dikkat çekmede başarısız olduğu için, bilinçsizce gösterdiği bir tepki olabilir. Bu tepki, aslında bir yardım çağrısı mahiyetinde bir işaret olabilir. Size çok açık bir soru soracağım ve bana lütfen doğru cevap veriniz. Bu çocuğunuzun tembel olarak ifade ettiğiniz durumuna açıklık kazandıracaktır. Aile içinde çocuğunuza da yansıttığınız veya çocuğunuzun da hissettiği bazı sorunlarınız var mı, eşinizle iyi geçinebiliyor musunuz mesela?

Anne: Bizim ailevî hiç bir sorunumuz yoktur elhamdülillah. Eşimle gayet mutluyuz.

Psikolog: Buna sevindim. Bu durumda çocuğunuzun bu hâli, normal gibi geldi bana.

Anne: Bunun neresi normal. Çocuğum ev ödevlerine ilgi göstermiyor, merak dahî etmiyor artık.

Psikolog: İlk önce şunları ifade etmeme müsaade ediniz. Çocuklar aslında fıtraten meraklıdır. Belirli konular hakkında bilgi edinme isteği, onların ruhlarında var olan bir meziyettir. İlk eğitim yıllarında genellikle seve seve okula giderler. Ama zamanla eğitim sisteminden kaynaklanan sebeplerden dolayı derslere bazen istek, şevk ve motivasyon azabilir. Elbette bazı çocuklar her şeye rağmen öğrenimden haz alır ve öğrenmede her zaman hırslıdır. Ama bu durum, daha az gayretli olan isteksiz çocukların tembel olduğuna veya bunların sağlıklı bir gayret gösteremeyeceğine dair bir işaret değildir.Belki çocuğunuz saatlerce okul için öğrenmekten veya bir şeyi ezberlemekten dolayı canı sıkılıyordur. Belki okul dışı farklı şeyler öğrenmeye daha meraklıdır.

Anne: Evet doğru söylüyorsunuz. Benim çocuk daha çok başka şeylere ilgi duyuyor. Ama benim çocuğum aslında zekidir. Ama neden okuluna ve derslerine kendini tam olarak veremiyor?

Psikolog: İlk önce çocuğunuzun iç dünyasında nelerin geçtiğini iyi bilmemiz lazım. Ev ödevlerini zorunlu olmadıkça gönüllü olarak yapmıyorsa bunun çocuğunuzun okul ile kurduğu duygusal bağ ile ilgili olabilir. Bazı çocuklar için okul; baskı, stres, zamanla yarışma, lüzumsuz malumat ve sıkıcılık gibi bütün olumsuz düşünceleri çağrıştırır. Bir öğrenci için bazen notlar ve karneler, kendi kendini motive etmek için, çok önemli bir gösterge olmayabilir. Ama birkaç basit yöntemle çocuğunuzu siz motive etmek suretiyle gelecekteki öğrenme başarısını artırabilirsiniz. İşte siz de, başka alanlarla ilgili de olsa, çocuğunuzda var olan o merakını okul ile ilgili olan konulara yönlendirecek eğitim yöntem ve stratejileri geliştirebilirsiniz.

Anne: Nasıl yapabilirim bunu?

Psikolog: Hemen her çocukta başarılı bir şekilde uygulanabilen bir öğrenme stratejisi “Parçala ve Yut” yöntemidir.

Anne: Neyi parçalacağız, neyi yutacağız? Bunu ben anlamadım?

Psikolog: Kitapta öğrenilecek büyük bölümleri kendi içinde küçük parçalara ayırıyoruz. Çocuğunuz kendisinin belirleyeceği bir sürede, sadece ilk konuya yoğunlaşacak. Bunu çözdükten sonra diğer parçaya geçmeden önce kendisine kısa bir mola hakkı verilecek. Böylece biz onun bölümün derinliklerinde boğulmasının önüne geçmiş oluruz ve sıkılmamasını da sağlamış oluruz. Her küçük parçayı başarı ile bitirdiğinde teneffüs sonrası yeni bir enerji ile yeni parçaları ele alacak ve adım adım ilerleyerek başarının tadına varacaktır.

Anne: Anladım. Peki, sizce bu yeterli midir?

Psikolog: Başka yöntemler de öğrenim stratejilerinize eklersiniz, daha başarılı olursunuz. Bunlardan biri de plân ve programlı olarak çalışmaktır. Bunun için nelerin, ne zaman, hangi zaman diliminde nasıl yapılması gerektiği ile ilgili bir liste yapmalısınız. Böylece her şeyi bir bütün olarak görmeniz ve işleri düzenli bir şekilde tâkip etmeniz mümkün olacaktır. Bu durumda çocuğunuz hiç zamanla boğuşmadan, strese girmeden yarın için hazır olması gereken ödevlerini zamanında bitirebilecektir.

Anne: Peki bu plânı, çocuğumla birlikte mi hazırlamalıyız?

Psikolog: Evet; Bu çok isabetli olur. Bununla beraber çocuğunuzla listede plân gereği yapılması gerekenlerle fiilen yapılanlar arasındaki gerçek sonucu kıyaslayın, hedefe ulaşıldığında çocuğunuzu küçük sürprizlerle mükâfatlandırın ve kendisini tebrik edin. Ayrıca gelecek sınavda başarılı olması için, çocuğunuzun okulda ve ev ödevlerinde neler öğrendiğini, hangi konularda bazı eksiklilerin olduğunu birlikte bir gözden geçiriniz. Buna göre zayıf kaldığı bazı konulara daha ağırlık vermesi gerektiğinin bilincini kendisine aşılamış olursunuz. Böyle böyle kendi kendine motive olma yoluna girmiş olur.

Anne: Konsantrasyonu için bize daha başka şeyler tavsiye edebilir misiniz?

Psikolog: Düzensiz çalışma ortamı, masanın dağınık olması, etrafta gürültü olması, süre baskısı gibi faktörler, çocuğunuzun konuya zihnen yoğunlaşmasına engel olabilir. Çalışma masasında sadece ev ödevi için lazım olan nesneler bulunsun. Çocuğunuz çalışırken, odada kendi başına olmalıdır. Zaman baskısı ile derslerini yapmamalıdır. Bazı çocuklar, ev ödevi esnasında annelerinin yanında olmalarından dolayı kontrol altında oldukları düşüncesiyle rahatsızlık duyabilir. Onun için bu meseleyi çocuğunuzla açıkça görüşün ve isteği doğrultusunda hareket ediniz.

Anne: Hım. Anladım. Peki, internete girmesi ev ödevlerini yapma isteğini ve derslerindeki başarısını artırır mı?

Psikolog: Bazı ders konuları çocuklara sıkıcı ve monoton gelebilir. Ancak konu bağlamında bir hikâye ile en karmaşık ve sıkıcı konular dahî çocuklar için enteresan hâle getirilebilir. Bazı bilimsel eğitim siteleri, bu anlamda çocuklar için belirli konular ekseninde açıklayıcı, düşündürücü, güldürücü videolar sunmaktadır. Görüntülü hikâyeleri seyretmek, sadece öğrenirken zevkli olmuyor aynı zamanda okulda, derste veya sınavda da faydalı oluyor. Çünkü hikâyenin resimleri ve dolayısıyla bilgi içeriği zihinde daha kolay canlanmaktadır. İşte siz de konulara uygun bu gibi eğitim videolarını tespit edin ve çocuğunuz arzu ederse birlikte seyredin ve üzerine müzakere ediniz.

Anne: Yani diyorsunuz ki dersleri çocuğum için eğlenceli hâle getirirsem çocuğum bilgi edinmeye, ev ödevi yapmaya daha istekli olacak. Doğru mu?

Psikolog: Aynen öyle Hanım Efendi.

Anne: Tavsiye ettiğiniz yöntemler bana makul geldi. Teşekkür ederim. İnşallah bunları doğru bir şekilde ve uygulayabilirim.

Psikolog: İnşallah. Siz niyet ediniz, bu önemli bir adım, tavsiyelerimi sürekli olarak sabrederek ve severek uygulamaya koyunuz ve tevekkül ediniz. Allah, yardımcınız olacaktır.

Prof. Dr. Ali SEYYAR