Türkiye’nin Para Problemi Nasıl Çözülebilir?

Cemil Şinasi Türün

Türkiye’nin krizler içinde yaşaması için hiçbir sebep yok. Dünyanın en zengin ülkelerinden biriyiz ama sadece kendi seçimlerimizle fakirleşmeyi ve bundan kaçınmak için de yabancılara el açmayı tercih ediyoruz. Mitolojimizdeki demir dağın içinde olmayı seçiyoruz. Atatürk de Cumhuriyeti yeni kurduğunda Türkiye’yi bu demir dağdan çıkartmak, ülkesi için özgür ve milli bir para, Asena parası yapmak istiyordu. Ancak zaman içinde dünyanın para sisteminin tek bir merkeze bağlı olduğunu ve o merkezden bağımsız para üretilemeyeceğini gördü.

Şimdi de görüyoruz ki ülkemiz yeniden bir para sıkıntısı içinde. Oysa bir yandan da dünyadaki para sisteminin büyük bir krize girdiğini ve artık geri dönülemeyen bir şekilde eski merkezi para sisteminin yıkılışını görmekteyiz. Bunu canlı olarak görmek bizim neslimize nasip oluyor. Bu yıkılıştan Türkiye’nin ve başka pek çok ülkenin fazla etkilenmeden kurtulması aslında mümkün; bunun için açık zihinlerle meseleye taze bir bakış atmak gerekli.

Öncelikle, yeni ortaya çıkarılacak kaynak para, eskisiyle karışmayacak bir ortamda, yani şu anda kullandığımız TL’lerle karışmamalı, bambaşka borulardan akıyor olmalı. Tabii, bu şekilde şu anki sistemdeki faiz sarmalına da girmemeli, tertemiz akmalı.

Devletimizin karar verip 800 milyar Asena lirası bastığını düşünelim.

Bu kaynak sadece blokzinciri üzerinde yaşayacak ve tüm Asena paralarının her an nerede, hangi cüzdanda olduğu bilinecek. Tüm Asena liraları tanımlı ve tekil şifreli olarak blokzinciri üzerinde, vatandaşlara verilecek dijital cüzdanlarda duracak. Yine bu cüzdanlar vasıtasıyla kişiler arası Asena parası transfer edilebilecek, ayrıca cüzdanlara bağlı önödemeli kartlar da olacak.

Bu kaynakla yapılması gereken başlıca şeyler neler olabilir? Benim ilk aklıma gelenler şunlar: (Hepsi tartışmaya açık maddeler):

1) Hayatta olan tüm şirketler, büyük veya küçük, 800 Milyar Asena liralık bu can simidinden yararlanacaklar. Bu kaynak yurt içinde işler durumda olan tüm şirketlere dağıtılacak. Faaliyette olan (mesela) 800,000 KOBİ’ye faaliyete devam etme ve vergi borçlarını temizlemesi garantisi alınarak ortalama yarım milyon Asena TL can simidi kredisi verilecek. Asgari 400,000 TL, azami 1 milyon TL. Krediden sadece 50 kişi ve daha az çalışanı olan KOBİ’ler yararlanacak. Bir çalışanı olan faal şirkete 400,000 TL, artı her çalışan için ek 20,000 Asena lirası daha. Böylece bir defada 400 milyar Asena TL dağıtılacak. 50 kişiden büyük şirketler gerekirse bunlara mal ve hizmet satarak kaynaktan pay alabilirler. Sene sonuna kadar bu paraların tamamının harcanmış olması istenecek.

2) Daha sonra ülkemizdeki 17 milyon çocuklu kadına, yani aile başına 2000 Asena TL para bir yıl boyunca her aybaşında ödenecek. Tek şart, bu paraların ay sonuna kadar harcanması. İnsanlar ihtiyaçlarını karşılayacaklar ve harcayamadıkları paralar hazineye geri dönecek. E-devletten kimlerin aylık ödemeye hak kazandıkları hızlıca tesbit edilebiir. Toplam yılda 408 milyar Asena TL da bu kalem ediyor.

 3) Bu paraların hem KOBİ’lere ödenen kısmı hem de ailelelere ödeneni, sadece elektronik cüzdanlar veya ön-ödemeli kartlar içine yüklenebilecek. Dağıtımda hiçbir banka olmayacak! Yani, bu 0.8 trilyon liralık Asena kaynağı dijital ortamda ve sadece dijital cüzdanlara veya ön ödemeli kartlara yüklenebilecek, asla bankalara girmeyecek. Bunun önemini ne kadar anlatsam azdır: Kişiden kuruma veya kişiler arası ödemelerde mesela 500 liralık bir borcun 300 lirası Asena parası ile 200 lirası eski-TL ile yapılacak. Bu 300 Asena lirası muhasebeleşecek ama bankalardaki TL ile karışmayacak. Bir tür döviz gibi muamele görecek.

4) Asena liralar gıda ve giyim ile lüzumlu mal ve hizmet alımlarında harcanabilecek. Tamamen elektronik ve kapalı sistemde olduğu için nerede harcandığı, nerede harcanamadığı dijital olarak ve kesinlikle ayarlanabilir.

5) KOBİ’ler verilen bir seferlik krediler ile önce vergi borçlarını ödeyecekler ve ödenen her 1 TL’lik vergi ve/veya SGK borcuna karşılık Devlet mesela 1 TL’yi affedecek. Yani ülkede bir ay içinde borcu olan KOBİ şirket kalmayacak. Devletimiz, dağıttığı bu paralardan hem vergi ve sigorta alacaklarını kapatacak hem de ekonomik döngünün canlanması sağlanacak. Bir ek kazanç da şu: Bu yeni kaynak bankalara girmeyecek ve dolayısıyla eski sistemdeki beton olmuş kredilerle birbirine karıştırılmayacak. Bundan sonra da tüm vergiler sadece Asena parası ile ödenecek, bu da vatandaşların vergi ödemek için de olsa, eski para ile Asena parası satın almasını sağlayacak.

6) Bu kaynakla yapılan tüm işlemler kayıt altında olacak çünkü kaynak dağıtımı SADECE dijital cüzdanlardan yapılacak. Dönen para dijital (blokzinciri) ortamında takip edilecek, alım-satımla eşleşecek. Bu kaynakla sadece ülke içi alacak-ve-borçlar ödenecek, ithalat için bu dijital Asena kaynağı kullanılamayacak. Bu para yabancı ülkelere ödenemeyecek, ithal mal alımlarında Asena kullanılamayacak. İleride yapılabilir, bir zaman sonra başka ülkeler de aynı sistemi kabul edebilirler.

Asıl önemlisi, bu kaynağın, yeni paranın da ülke içinde 4 defa dönmesi (yani yıllık velocity’sinin 3 olması) durumunda 3.2 trilyon liralık, yani 400 milyar dolarlık bir ekonomi gerçekleşmiş olacak. Ek can suyu Asenalarla ticaretten ve sanayiden gelen kurumlar ve gelir vergileriyle de ülkede denge sağlanacak.