Tarhuna’da toplu mezarların ortaya çıkışı

Mirat Haber Ajansı

Birleşmiş Milletler destekli Libya hükümetine yüzlerce insanın ölümünü soruşturması çağrısı yapılan  Tarhuna, Libya başkentinin 30 km güneydoğusunda bir tarım kasabası. Geçen yılın ortalarına kadar darbeci general Hafter’e bağlı Kani kardeşlerin kontrolü altındaydı. Bu yedi erkek kardeş, savaştan önce güçleri olmayan ve herhangi iyi özelliği bulunmayan sıradan insanlarken, iç savaş başladıktan sonra beş yıl boyunca, bu küçük Libya kasabasına hükmederek otoritelerini korumak için erkekleri, kadınları ve çocukları katlettiler. Şimdi suçları yavaş yavaş ortaya çıkıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü, yönetimi sırasında yüzlerce kasaba sakininin düzenli olarak öldürüldüğünü, kaçırıldığını veya kaybolduğunu bildirdi. Kaniyat olarak bilinen yerel Al-Kani milislerinin 2015 yılında kasabanın kontrolünü ele geçirmesinin ardından en az 338 Tarhuna sakininin kayıp olduğu bildirildi, ancak yerel halk gerçek sayının 1000’e yakın olduğunu söylüyor. 

Tek bir aile bin kişiyi öldürdü

Kayıp Kişilerin Aranması ve Tanımlanması için Ulusal Uzlaşmaya Bağlı Kamu Otoritesi (KKATKO) tarafından kayıp kişiler aranıyor. Birleşmiş Milletler bu konuda Libya hükümetini destekliyor. 16 Temmuz’da şehirde bir toplu mezar bulundu. KKATKO Tarhuna’daki toplu mezarlarda 226 ceset bulunduğunu duyurdu. Bazıları, önceki yaz Tarhuna çevresindeki çatışmalarda öldürülen genç savaşçıların cesetleri gibi görünüyor. Ancak çoğunluğu sivillerden oluşuyor, içlerinde kadınlar ve beş yaşındaki çocuklar da var. Tıbbi müfettişler, birçoğunun işkence belirtileri taşıdığını söyledi. Aylar sonra, Eylül ayında, içinde beş kişinin cesedinin bulunduğu yeni bir toplu mezar bulundu. Mezarlar darbeci general Halife Hafter’e bağlı tek bir yerel ailenin, Kanilerin, kasabaya uyguladığı terör saltanatının korkunç mirası. Yedi Kani kardeşten üçü öldü ve diğerleri Haziran 2020’de Libya’nın BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti tarafından kaçmaya zorlandı. Ancak onların gidişinin ardından bile Tarhuna’nın pek çok sakini Kani suçları hakkında konuşmaktan korkuyor. Bazıları hala Kanilerin destekçileri tarafından uzaktan tehdit edildiğini söylüyor.

Kani kardeşler, Muammer Kaddafi’ye karşı 2011 devriminin ardından Libya’yı saran kaostan yararlanan fakir bir aileydi. İsyan çıktığında, Tarhuna’daki çoğu insan Kaddafi’ye sadık kaldı. Kaddafi kasabayı seviyordu, kasabanın önde gelen ailelerinden erkeklere güvenlik güçlerinde iyi işler vermişti. Kaniler isyancıları destekleyen birkaç kişiden biriydi, ancak desteklemeleri ideoloji yüzünden değildi. Bunu, bazı Kaddaficilerin o bölgedeki uzak akrabalarıyla onlarca yıldır süren kişisel kavgaları nedeniyle yaptılar. Kavga ettikleri tüm aileleri öldürmek için kaosu kullanarak, katıksız bir acımasızlıkla topluluğun yönetimini ele geçirdiler. Ancak bu, 2012’de en genç kardeşlerden birinin öldürülmesine yol açan bir intikam döngüsünü başlattı. Olay diğer kardeşleri daha acımasız hale getirdi. Kaniler yavaş yavaş Tarhuna üzerinde küçük bir devlet kurdular ve birkaç bin savaşçıdan oluşan kendi milislerini topladılar. Libya’daki milislerin çoğu gibi, onlar da kendini Doğu Libya lideri ilan eden darbeci general Halife Hafter aracılığıyla devlet fonlarına eriştiler. Kardeşler 2017’de ağır silahlar, üniformalı polisler ve hatta aslanlar içeren bir askeri geçit töreni düzenlediler. Aslanlar kardeşlerin kişisel mallarıydı ve onları öldürdükleri bazı kurbanların etiyle besledikleri söyleniyor. 

Eylül 2019’da iki kardeş daha Türk SİHA’larıyla donanmış Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle yapılan çatışmalarda öldürüldü. O zaman, kalanların acımasızlığı daha da arttı. Hükümet yanlısı savaşçılar nihayet 2020 Haziran ayı başlarında Tarhuna’yı ele geçirince geri kalan dört Kani kardeş ve milisleri Hafter’in güçleriyle birlikte doğu Libya’ya kaçtı. Bu arada, Uluslararası Ceza Mahkemesi, Tarhuna cinayetlerine ilişkin bir soruşturma başlattı ve Muhammed el-Kani, ABD Hükümeti yaptırım listesine alındı. Ancak Hafter’in koruması altında olduklarından, kardeşlerin yakın zamanda adaletle karşılaşması pek olası değil. 23 Ekim’de, savaşan taraflar, siyasi diyalog ve anlaşmanın önünü açmak için BM arabuluculuğu altında ateşkes yaptılar. Ama Hafter milisleri anlaşmayı düzenli olarak ihlal etmeye devam ediyor.