Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), kişilerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını koruyabilecekleri bir gelir elde etmelerini sağlayan özel emeklilik sistemidir.

BES bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik dönemlerinde ek bir gelir sağlayarak refah düzeyini yükseltmeyi aynı zamanda ülke ekonomisine uzun vadeli kaynak yaratmayı dolayısı ile ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmayı hedefleyen bir sistem.

Dünyanın birçok yerinde yaygın olan bu sistem ülkemizde 2003 yılından beri devrede yani yaklaşık 16 yıllık bir geçmişi var.

Çalışanların hayalini kurduğu emeklilik maaşını veren Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) zarar eden bir kurum.Yaygın olan görüş ülkemizde genç nüfusun çok olduğu ve bu gençlerin çalışıp pirim üretecekleri dolayısı ile SGK’nın kar edeceği şeklindedir.Bu yaygın görüşün doğru olduğunu söylemek pek mümkün değil çünkü Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizde genç işsizlik oranı %22.3 Devlet emekli maaşlarını para basarak ödüyor ve bu da doğal olarak enflasyon üretiyor.

BES kendi birikimlerini değerlendirmekte zorlanan veya her ay düzenli bir şekilde bir kenara para koyamayan insanlar için güzel bir alternatif.Her yıl enflasyon üreten ve bu ürettiği enflasyona karşı yine her yıl eriyen emekli maaşlarına ideal bir takviye.

BES’in bir diğer avantajı ise %25’lik devlet katkısı. Bu uygulama sayesinde, sisteme yatırılan her katkı payının %25’i kadar ek bir tutar, sözleşmeye bağlı devlet katkısı hesabında biriktiriliyor. Yani yatırılan her 100 TL katkı payı için devlet de katılımcı alt hesabına 25 TL katkı payı yatırıyor.Üstelik, 2019 yılı içinde maksimum 7.675 TL’ye kadar devlet katkısı alma imkanı bulunmakta.

BES fonları ise oldukça geniş bir yelpazede değerlendiriliyor.Altın fonları ve dövize endeksli fonlar gibi faizsiz yatırım seçeneklerinin olması çok büyük bir fırsat.

Katılımcıların sistemden son dönemde en büyük şikayeti ise fonlarda enflasyona karşı bir değer kaybının söz konusu olması.Burada katılımcıların kaçırdığı nokta ise,sadece BES’deki fonlar değil,TL yatırımları,uzun süredir enflasyon altında getiri sağlıyor.Bunun sonucu olarak da halkta döviz yatırımına doğru bir yönelim olduğunu ve bankacılık sistemindeki toplam mevduatın yarısının döviz tevdiat hesaplarından oluştuğunu izleyebiliyoruz

Peki bankacılık sisteminde kendi döviz tevdiat hesaplarıyla enflasyona karşı koruma altına alabilen katılımcılar,neden BES’de de dövize endeksli fonlara yatırım yaparak kendilerini korumaya almıyor?Bunun en önemli nedeni,katılımcıların sistemi tanımıyor olması ve sistemde böyle bir alternatiflerinin olduğunu bilmemeleri.Ayrıca BES mevduat faizi almak yerine helal yöntemler ile dövize endeksli faizsiz fonlar ile birikimleri değerlendirmenin yöntemlerinden birisi.

Bildiğimiz gibi bankalardaki mevduatların 100 Bin TL’ye kadar olan kısmı devlet garantisi altında.Yani birikimlerini bankada tutan bir mudinin bankanın batması durumunda hesabındaki mevduatının 100 Bin TL’ye kadar olan kısmı güvence altında. Bireysel emeklilik sisteminde olan birikim ise banka batsa dahi güvence altındadır. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) yaptıkları sözleşmeler kapsamında saklama ve takas hizmeti sunmakta ve birikimler burada toplanmaktadır. Bu sayede Takasbank ile anlaşmalı olan başka bir bankayla bireysel emeklilik sistemine devam etmek mümkün. Dolayısıyla banka batsa dahi bireysel emeklilik sistemindeki birikim korunuyor.

BES’in bir diğer avantajı ise katılımcısının konjonktüre göre müşterisi olduğu şirketin farklı fonları arasında geçiş yapabiliyor olması.Örneğin bir altın fonu yatırımcısı gelecek dönemde döviz kurlarının iyi bir performans sağlayacağını düşünüyor ise altın fonundan döviz fonuna geçiş yapabiliyor.Hatta yatırımcı müşterisi olduğu şirkettin performansından memnun değil ise farklı bir şirkete tasarruflarını aktarabiliyor.Eldeki verilere göre,sistemdeki katılımcıların yüzde 90’ı sisteme girerken ilk defa yaptığı fon dağılımı ile katkı ödemeye devam ediyor.Deneyimli olan katılımcılar ise sistemi aktif olarak kullanıyor ve uygun zamanlarda uygun fon dağılımları yaparak gelirini artırabiliyor.Bu durumun sebebinin katılımcıların fon dağılımı konusunda alternatiflerini bilmediği ve bu konuda bilgilendirilmediği olduğunu düşünüyorum.

Bu katılımcılara  sunulan fonların içeriği hakkında bilgi verilmesi gerekli.Bu aşamada katılımcıya seçimleri dışındaki fonlar hakkında bilgi verilmeli.Ara dönemlerde katılımcıya piyasaların gelecekteki yönü konusunda bilgi notu gönderilebilir.Bu tür hizmetler verilebilecek yatırımcının sistemde kalış süresini artırabilir.Nitekim unutulmaması gereken önemli bilgi BES’in uzun vadeli bir yatırım olduğu.Ancak bu bilgilendirmelerin katılımcının bilgi seviyelerine uygun bir şekilde yapılması gerekiyor.

Örneğin altın normalde herhangi bir getiri sunmaz.ancak fiyatının dolar bazında uluslararası piyasalarda belirlenmesi nedeniyle hem döviz yatırımı sağlar hem de fiyat dalgalanmaları nedeniyle sermaye kazancı.Altın ve altına dayalı sermaye piyasası araçlarının getirilerinden faydalanmayı amaçlayan altın fonu içerisinde herhangi bir şekilde faiz getirili enstrüman barındırmaz.Ancak ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ile altına dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmakta olup, bundan dolayı kur riski taşımaktadır.Örnek olarak seçtiğim bir altın fonu 5 yıllık vadede %138.4’lük bir getiri sağlamış.Aynı dönemde dolar %149 ve vadeli mevduat %70 getiri sağlarken enflasyon ise %74.9 olarak gerçekleşmiş.Görüldüğü gibi birikimlerini böyle bir fonda değerlendirmeyi tercih etmiş bir katılımcı mevduatın ve enflasyonun oldukça üzerinde bir gelir elde ederken bu cazip getiriyi faizsiz bir şekilde elde etmiş olmanın huzuru içinde yaşamını sürdürmektedir.

Son olarak ülkelere göre yüzdesel olarak BES fonlarının birikimleri hangi varlıklarda değerlendirdiklerini gösteren bir tabloyu paylaşmak istiyorum.Tablodan görüldüğü üzere fon yöneticileri  birikimleri ağırlıklı olarak borçlanma araçlarında değerlendiriyorlar.Bu fonların hisse senetleri ve/veya gayrimenkul alanlarında değerlendirilmesinin hem ülke ekonomisine katkı sağlayacağı hem de bu alanlarda belirli bir denge oluşturacakları kaçınılmaz bir gerçektir.Türk insanı olarak bir taraftan tasarruf yaparken diğer taraftan ülke ekonomimizi güçlendirmekle mükellefiz.Birikimlerimizi faizsiz bir şekilde değerlendirirken kendi geleceğimiz için ve ülkemizin geleceği için olumlu yönde katkı yapabilmenin yöntemlerinden biriside BES fonlarıdır.Birikimlerimizi banka mevduatları ve borçlanma araçları dışında değerlendirmeye özen göstermeliyiz.BES fonları,Gayri Menkul Fonları ve Girişim Sermayesi Fonları ne kadar büyürse o kadar istikrarlı bir ülkede yaşayacağımızı unutmayalım.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi