Çocuk ve Oyun

Oyun çocuğun özgürlük alanıdır. Bu yüzden çocuk ile oyun kavramı ayrı düşünülmemeli günün belli zamanları değil 0-6 yaş aralığı oyun zamanı olarak algılanmalıdır. Ebeveynlere ve eğitimcilere düşen ise oyun zamanını iyi değerlendirebilmeyi bilmek, çocuğun gelişimi için gerekli kazanımları Ona oyunlar ile verebilmeyi başarmaktır.

Çocuk için vazgeçilmez bir yaşama biçimi olan oyun, çocuğun en doğal öğrenme aracıdır. Çocuk arkadaşları ile oyun oynarken kendini ifade edebilmeyi, sorumluluğunu yerine getirebilmeyi, hakkını talep edebilmeyi öğrenir. Oyun çocuk için kendini tanıdığı, gördüklerini ve öğrendiklerini ortaya koyduğu alanıdır. Kimi oyunda doktor olur bir mesleği canlandırır, kimi oyunda ebeveyn olur ailesini taklit eder ve sosyal hayatta gördüklerini, yaşadıklarını ortaya koyma imkânı bulur. Çoğu oyununda ise hayal gücünü kullanır, halının üzerindeki desenlerle savaşır, gölgesiyle yarış eder. Hareketli oyunlarda yarışlar yapar, hoplar zıplar ve motor becerilerini geliştirir. Kalabalık grup oyunlarında ise kurallara uymayı, hatalarının karşılığını görmeyi, sırasını beklemeyi öğrenir. Oyun çocuğun özgürlük alanıdır. Bu yüzden çocuk ile oyun kavramı ayrı düşünülmemeli günün belli zamanları değil 0-6 yaş aralığı oyun zamanı olarak algılanmalıdır. Ebeveynlere ve eğitimcilere düşen ise oyun zamanını iyi değerlendirebilmeyi bilmek, çocuğun gelişimi için gerekli kazanımları Ona oyunlar ile verebilmeyi başarmaktır.

Çocukla Çocuklaşmak

Peygamber efendimiz bir hadislerinde’Çocuğu olan, Onunla çocuklaşsın.’ buyurmuştur. Bu güzel hadis-i şerif her davranışı ile örneğimiz olan Peygamberimizin çocuk yetiştirmede ki tavsiye metodunu ortaya koyar. Pekî çocukla çocuklaşmaktan anlamamız gereken nedir? Çocuk düşünce ve hayal dünyasıyla bir yetişkinden çok farkı küçük bir insandır. Ve biz büyük insanlar çocukların dünyasını anlamadıkça onlara öğretmeye, anlatmaya çalıştığımız hiçbir şeyde başarılı olamayız. O halde çocukların dünyasına anlamak için çocukla çocuklaşmalı ve bunu da oyunlar aracılığı ile yapmalıyız. Ancak birçok ebeveyn çocuklarıyla oyun oynayacak zaman ve enerjiye sahip olmadıklarını dile getiriyor. Oysaki hayatı oyun içeresinde yaşayan çocuk için her zaman özel bir oyun kurmaya gerek yoktur. Onlara oyunla yaklaşma metotlarını birkaç örnek ile anlatmak faydalı olacaktır.

• Kendinizi de çocuğunuzu da daha iyi tanımak için onu oyun oynarken izleyin. Oyununda anne olan bir kız çocuğu bebeğine annesinin ona davrandığı gibi ya da annesinden görmek istediği davranış şekli gibi davranacaktır.
• Her çocuk çok konuşmaz. Bazen neye üzüldüklerini anlamak ebeveynlere zor gelebilir. Onlarla sohbete ‘bebeğin bu gün mutsuz görünüyor, acaba niye üzgün olabilir ‘ cümlesiyle yaklaşırsak, dünyalarını bizlere açabilirler.
• Çocukların geniş hayal dünyalarına dahil olmak, katkı sağlamak zor değildir. Oyuncaklarını toplamak istemeyen bir çocuğa ‘hadi odanı topla demek yerine, çalışkan arı iş başında mı? bakayım güçlü vızıldayıp hemen çiçek yapacak mı? dendiğinde zevkle odasını toplamaya başlayacaktır.
• Oyuncak arabası kırılan çocuğa oyuncağını kırmışsın demek yerine ‘kaza mı yaptın, nasıl oldu, hadi tamir et bakalım’ demek, oyuncak bebeğinin kolu, bacağı kırılan çocuğa ‘geçmiş olsun, bebeği tedavi edelim mi ‘ demek, hem dünyalarını anlayabildiğinizi gösterecek hem de kırılan oyuncağın üzerine düşünülmesi gerekli bir durum olduğunu anlatacaktır.
• Yoğun iş günü sonrası kurulan yemek masasına küçük kızın oyuncak bebeğini de davet etmek sizler için çok ufak bir cümle ama çocuk için heyecan dolu bir yemek olacaktır.
• Yetişkinler gibi çocuklarda şahıslarına yapılan uyarılardan, eleştirilerden hoşlanmazlar. Çocuklara anlatmak istenilen yanlış davranış biçimlerini kuklalar ile anlatmak çok eğlenceli ve faydalı olacaktır. Kendi yanlışını oynattığınız kuklada gören çocuk şahsına uyarı almadan hatasını anlayacaktır.
• Çocuklara öğretmeye çalıştığımız ilk akademik bilgiler, şekiller, renkler, sayılar ve hatta toplama çıkartma işlemleri günlük hayat içerisinde oynayarak öğreteceğimiz bilgilerdir. Odamızda kaç tane daire şekli var bul bakalım demek, merdivenleri inerken çıkarken saymak hem oynamak hem öğretmek için çok güzel fırsatlardır.

Çocuk ve Oyuncak

Kendisiyle oynanan her hangi bir şeydir oyuncak. Bu bazen bir dal parçasıdır, çocuk hayal gücü ile onu at yapar, arkadaş yapar, kılıç yapar, sihirleri olan bir değnek yapar. Bazen boş bir kutudur. Çocuk onu kumbara yapar, bebeğine ev yapar, çanta yapar. Bazen oyuncakçıdan alınan çok pahalı bir yemek setidir, çocuk onunla yemekler pişirir, piknikler yapar, tadını beğenmez tekrar tekrar pişirir, sofralar kurar. Tüm hayatı oyun olan çocuklar ve gelişimleri için bu oyuncaklar elbette ki çok önemlidir. Burada çocuğun gelişimini olumlu ve olumsuz destekleyen oyuncaklardan bahsedelim.

• Oyuncakta önemli olan çocuğun hayal gücünü ve yaratıcılığını desteklemesidir. Oyuncak mağazadan alınan bir bebek de olabilir, evinizdeki bir mendil de.
• Bir çok ebeveyn çocukların oyuncaklarından çabuk sıkıldığından şikayetçidir. Bunun nedeni seçilen oyuncağın tek yönlü oluşu çocuğun yaratıcılığına fırsat vermeyişidir. Çocuğunuza çok şık olduğu için bir gemi alıp ancak yüzdüreceği bir havuz, su dolu bir leğen sunmazsanız çocuk bu oyuncakla fazla oynayamayacaktır.
• Çocuklara tek bir nesne araba, gemi vs. almak yerine arabasını, gemisini, köprüsünü kendisinin yapabileceği legolar almak çocuğun yaratıcılığı için çok faydalı olacaktır.
• Çocukların kendi oyuncaklarını yapmalarına fırsatlar verilmelidir. Bir kaç tahta parçası tutkal kapaklar vs… çocuklar ellerindeki malzemeyi değerlendirebilmeyi, üretebilmeyi öğrenmelidirler. Ve bu malzemelerle çok uzun zaman geçireceklerdir.
• Çocuklara çok fazla bebek almak yerine bebeklerine elbiseler dikeceği malzemeler sunulmalıdır. Elinizdeki artık kumaşlar çocuklar için çok değerlidir.
• Kolu bacağı kırılan bebekleri, tekerleği kopan arabaları atmak doğru değildir. Gözü çıkmış bir bebeğe evdeki malzemelerden çocukla birlikte gözlük yapılabilir. Tekerleği kaybolmuş arabaya kapaklardan tekerlek yapılabilir. Bu çalışma problem çözebilme ve üretebilme becerilerini geliştirir.
• Çocuklara silahlar ve savaş malzemeleri almak, onları şiddete yönlendirir. Yine kız çocuklarına fazla süslü bebekler almak onları bu bebekler gibi olmaya özendirir.
• Çocuklar oyun ile yaşar. Onlara kendilerini yetersiz hissedecekleri oyuncaklar sunulmamalıdır. 3 yaşında bir çocuğa 30 parçalı bir yapboz almak ve yapmasını beklemek doğru olmayacaktır.
• Çocuklar gelişim ihtiyacını karşılayan oyunları ve oyuncakları sever. Bilgisayar oyunlarında seviyelerine göre sürekli olarak ilerlemeleri onlara kendilerini başarılı hissettirir. Başardıkça da bu oyunlara bağlanırlar. Onlara kendilerini başarılı hissedecekleri gelişimlerine uygun yapbozlar, dominolar almak faydalı olacaktır.
• Çocuklara çok fazla oyuncak sunmak dikkat ve ilgi sürelerini kısaltır. Odalarında gereğinden fazla oyuncak da olmamalıdır.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi