Zekât ve Fitre ile İlgili Neleri Bilmeliyiz?

Zekâtın önemi nedir? Zekât hangi mallardan verilir? Zekâtı kimler verir? Zekât kimlere verilir? Fitre nedir, kimlere ve ne zaman verilir?

Zekâtın Önemini Açıklar mısınız?

Kur’ân-ı Kerîm’de namazla birlikte pek çok defa tekrarlanan zekât, mallarımız üzerinde Allah’ın yaratıcılığı ve egemenliğini fiilen tanımadır. İmana belgedir. İslâmî hayata geçiş köprüsüdür. Ruhları arındıran, ekonomiye canlılık kazandıran ibadettir. Şartları gerçekleştiğinde mutlaka verilmesi gereken zekât, Cennet’e girme sebebi kılınan, -olmazsa olmaz-ibadettir. Verilmemesi Allah’a isyan, kullara zulümdür. Sorgulanacağımız Allah ve insan hakkıdır. Cehennem habercisidir.

Kim, Hangi Oranda Zekât Verir?

Ev, ev eşyası, araba, gerekli sanat ve bilim kitapları ve bir yıllık ihtiyacı karşılayacak meblağ dışında yaklaşık 85 gram altın veya bu değerde para, ticaret malı, hisse senedi ve hazine bonosu gibi artıcı nitelikli malî güce, bir yıllık süre ile sahip olan kişi zekât vermekle yükümlüdür. Altın gümüş, ticaret malları ve hisse senetlerinden kırkta bir oranında zekât verilir.

Zekât, Kimlere Verilmez?

Fakir ana- babaya, çocuğa ve toruna ve kadın eşe zekât verilmez. Onlara nafaka verilir. Nafaka da zekât gibi Allah’ın yüklediği bir görevdir. İsra sûresinin 26. âyetinde şöyle buyrulur: “Akrabaya, yoksula ve yolda kalmışa hakkını ver, fakat saçıp savurma.”

İçki-kumar ve zina gibi haramları alenen işleyenlere zekât verilmez. Onların eşleri ve çocuklarına verilebilir/verilmelidir.

İslâm bilginlerinin genelinin kabulüne göre aramızda yaşayan fakir gayr-ı Müslimlere zekat verilmez. Ancak onlara zekât dışı sosyal yardım yapılmalıdır.

Kimlere Zekât Verilir?

İhtiyaçlarını karşılayamayan kardeşe, kız kardeşe, amcaya, dayıya, kayınpeder ve kayınvalideye ve diğer akraba fertlerine zekât verilebilir. Peygamberimizin açıklamasına göre onlara verilmesi diğer kişilere verilmesinden iki katı fazla sevap kazandırır. Ayrıca akrabalık görevleri yerine getirilmiş, haset/kıskançlık giderilmiş ve kaynaşma sağlanmış olur. İslâm’da mal ayrılığı sistemi olduğu ve nafakayı sağlamakla koca yükümlü olduğu için koca karısına zekât veremese de, zengin kadın fakir kocasına zekât verebilir.

Bedenen güçlü olup çalışabilir konumda olan fakat çalışacak iş bulamayan veya çalıştığı halde ailesinin ihtiyaçlarını ve çocuklarının eğitim masraflarını karşılayamayan kişiye zekât verilebilir. İşyerimizde çalışan bu gibi çalışanlarımız tercih edilmelidir.

Niyet ve açıklama gerekir mi?

Verilirken içimizden zekâta niyet edilmesi gerekir. Sivil toplum örgütleri aracığıyla verilebilecek zekât, diğer insanları da yönlendirme olması için açıktan verilebilir. Ancak onurlarını korumak için fakire doğrudan zekât verilirken yapılan yardımın zekat olduğu asla söylenmemelidir.

Zekât Hangi Mallardan, Nasıl Verilir?

Gayr-ı menkullerin/taşınmazların ve fabrikaların kendilerinden değil, gelirlerinden zekât verilir. Alınıp satılan ticarete konu malların, arsaların ve diğer taşınmazların değerleri üzerinden zekât verilir. Ancak ticaret mallarında yalnızca kârdan değil, sermaye artı kazanç ikilisinden ödenir. Ticari taksilerin gelirlerinden zekât verilir. -Olmazsa olmaz-aslî ihtiyaçlardan oldukları için ne derece değerli olurlarsa olsunlar oturulan evler ve binilen arabalar için zekât yükümlülüğü yoktur.Ancak evlerdeki altın veya gümüş servis takımları ve bu madenlerden yapılı diğer süs eşyaları zekâta tabidir. Altın, gümüş ve elmas türü takılar hariç cehizlere zekât düşmez. Alınamayacak batak alacaklara da zekât düşmez. Alınabilir alacakların zekâtı, alınmadan verilebileceği gibi alındıktan sonraya da ertelenebilir.

Vergi zekâta mahsup edilebilir mi?

Kur’ân’la belirlenen yerlerine verilmesi gerektiği için devlete ödenen vergi zekâta mahsup edilemez. Ne var ki bu konuda düzenlemeler yapılabilir/yapılmalıdır da. Zekâtın bulunduğumuz bölgenin fakirlerine verilmesi tercih sebebi ise de fakir Müslümanlara verilmek üzere yurt içi veya dışında bir yere de gönderilebilir.

Haram Kazançların Zekâtı Var mıdır?

Faiz, kumar, rüşvet, karaborsa, hırsızlık, içki- kumar ve fuhuş işletmeciliği gibi haram yollarla; insanlara zulmedilerek edinilen kazançların zekâtı yoktur. Allah, yalnızca helâl yollardan; insanların hakları gözetilerek edinilmiş kazançlardan ve yalnızca kendi rızası amaçlanarak yapılacak hayırları kabul eder. Haram yollarla kazanılmış servetler toplumun malıdır. Onlar bütünüyle topluma iade edilmelidir.

Herkes fitre vermeli midir?

İslâm bilginlerinin büyük çoğunluğuna göre zekâta ilişkin şartlar Fitre’de yoktur. Temel ihtiyaçları yanı sıra bayram günü ve gecesi gereksinimlerini de karşılayabilecek kişi, fitre vermekle yükümlüdür. O, fitre alabileceği gibi fitre de verebilir. Zekâtla zenginleri, fitre ile zenginlerin yanı sıra fakirleri de verici konumuna yükselten İslâm ne yüce bir dindir. Zekât ve fitre ile dayanışma ne büyük bir erdemimizdir.

FİTRE

Bu yıl için yaklaşık 16 lira olarak belirlenen fitre, en alt dilimi oluşturur. Bu miktarı düşmemek koşuluyla Maide sûresinin 89. âyetinden hareketle ailemize yaptığımız gıda harcamaları esas alınarak bir günlük yiyecek ve içecek ihtiyacını karşılayacak miktar fitre olarak verilmelidir. Hayat nimetine şükür olduğu için fitrenin üst sınırı yoktur. Bizzat tutmuş olmasa da oruç tutabilir kişi fitre verir. Kişi kendisinin fitresi yanı sıra yeni doğmuş olanları dahil küçük çocuklarının, velayeti altındaki akıl hastalarının ve bakmakla yükümlü olduğu fakir ana babası ve kardeşlerinin fitresini de verebilir. Zekât verilebilen herkese fitre verilebilir. Ramazan bayramının birinci günü görevleşirse de fitre Ramazan ayı boyunca da verilebilir.

Dinimizin rûhunu yansıtıcı katıldığımız görüşlere göre temel ihtiyaçları yanı sıra bayram günü ve gecesi gereksinimlerini karşılayabilecek kişi de, fitre vermekle mükelleftir. Bu kişi, fitre alabileceği gibi fitre de verebilir. Dînimiz zekâtla zenginleri, fitre ile de zenginler yanı sıra fakirleri de verici konumuna yükseltmektedir.

Bir toplumun gerçek mutluluğu da ancak bütün fertlerinin güçleri ölçüsünde verici konumuna gelmeleri ile mümkündür. Bunun içindir ki Kur’ân’da Rabbimiz darlık içinde iken verebilenleri överken, Peygamberimiz de “en makbul yardımın ihtiyaç duyulurken yapılabilen” olduğunu duyurmuştur.

Sabah-Akşam karnını doyuracak malı olan yardım isteyebilir mi?

Bu sorunun cevabını aşağıda sunacağımız hadisten öğreniyoruz.

– Allah bağlılarını artırsın- Allah’ın Resûlü Peygamberimiz Hz.Muhammed şöyle buyurdu:

– Kendisine yetecek kadarı varken (mal çoğaltmak için) isteyen-dilenen kişi ancak (azaplanacağı Cehennem) korlarını arttırmış olur.

Sordular:

– Ya Resûlellah! Kişiye yetecek miktar ne kadardır?

– Onu sabah akşam doyuracak miktardır.

Kur’ân’dan Mesajlar

“Dünyahayatı, gerçekten ancak biroyun veeğlence gibi geçici niteliklidir.Rabbinin emirlerive yasaklarına bağlanan kullar için âhiret hayatı şüphesiz daha hayırlıdır. Hâlâ aklınızı kullanmayacak mısınız?”(Enam 32)

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi