UNUTMALARIMIZDAN ÖTÜRÜ SORUMLU MUYUZ?

Yazımıza Haberi okuyarak başlayalım:

Bursa”da bir iş adamı, 2006 yılında çekmecede unuttuğu 20 bin YTL”yi 12 yıl sonra bulmanın buruk mutluluğunu yaşadı. Parayı çekmecedeki dosyaların altında bulan iş adamının eşi, tedavülden kalkan 100 YTL”lik banknotları Merkez Bankası”ndan değiştirdi. Buruk sevinç yaşayan kadın, “Parayı kaybettiğimizdeki altın fiyatlarına baktım. Altına çevirmiş olsaydık bugün 120 bin TL ediyordu” sözleriyle eşine sitem etti

Benzeri bir olayı yaşadığım için bu haberi okuyunca not aldım. Daha sonra mirat haber yazarımız Sadık Uslu kardeşimiz haberi göndererek cevaplandırmamı istediği ve şu soruları yöneltti.:

Burada unutmanın sorumlusu kimdir? Unutur olmanın hükmü nedir?

Parayı Çekmecede Unutan İş Adamı Sorumlu Değildir

Önce olayımızla alakalı hükmü vererek açıklamalarımıza başlayalım.

İş adamının çekmece de unuttuğu paradan ötürü eşinin onu suçlama/kınama hakkı yoktur. Çünkü ünlü bir deyişimizde dile getirildiği gibi “Hafıza-ı beşer nisyan ile malûldür/insan hafızası unutma ile illetlidir.” Bu gibi unutmalardan ötürü unutan kişi sorumlu değildir.

Benzeri Bir Olayı Ben de Yaşadım

25 yıl kadar önceydi. Kurucusu olduğum Hac ve Umre acentesi Emir Turizm ile bizzat meşgul oluyordum. Hac mevsiminde hafta sonlarında hacılarımızdan tahsil ettiğimiz paraları/dolarları eve götürüyordum. Kasamız olmadığı için onbin dolarlık paketler halinde görünmeyecek şekilde çamaşırların içine koyuyor sonra da alıp hava yollarına ve otellere ödemelerimizi yapıyordum. Bu tür işlemleri birkaç kez yapmıştım. O yıl hac organizemizi yapmış ama beklediğimiz kazancı da sağlayamamıştık. Aradan aylar geçti. Bir gün hanım geldi çamaşırların arasında bir demet para bulduğunu söyledi. Tam on bin dolar. Çokça sevindiğimizi hatırlıyorum. Bizzat yaşadığım için biliyorum. Bu tür unutmalarda sorumluluk yoktur.

Rabbimizin Öğrettiği Dua

Yüce Rabbimizin yapmamız için öğrettiği Kur’ânî dualardan biri de şöyledir:
“Ey Rabbimiz! Eğer unutur veya hata edersek bizi sorguya çekip sorumlu tutma.” (el-Bakara 286)

Bu dua bazı hatalarımız ve unutmalarımızın sorumluluğu gerektirdiğine işaret etmektedir.

Kasıtsız Hatalardan Sorumlu Değiliz

Kasıtla yapılan hatalardan sorumluyuz. Ama kasıtsız hatalarımızdan ötürü sorgulanmayacağız. Kur’ân’ımızda bu gerçek şöylece açıklanır:

“…Yanılarak yaptıklarınızda size sorumluluk yoktur fakat kalplerimizin bile bile yöneldiğinde günah vardır. Allah bağışlayandır, esirgeyendir.” (el-Ahzab 33/5)

Kasıtsız Unutmalardan da Sorumlu Olmayacağız

Unutma da böyledir. Bilerek ve umarsamazlık sebebiyle yaptığımız unutmalardan sorgulanacak ve unutmanın şekli ve büyüklüğüne göre azaba uğratılacağız. Câsiye sûresinde şöyle buyrulur:

“Kıyamet Günü kâfirlere şöyle denilir; Bu Kıyamet Günü’ne kavuşacağınızı unuttuğunuz gibi Biz de bu Gün sizi unuturuz. Yeriniz ateştir. Yardımcılarınız da yoktur.” (el-Câsiye 46/34)

Bu gibi bilerek ve umursamayarak unutmalar  sebebiyle sorgulanacağımız içindir ki Rabbimiz Haşr sûresinde bizleri şöylece uyarmaktadır:

“Allah’ı unutan Allah’ın da kendilerine nefislerini unutturduğu kimseler gibi olmayın. Onlar yoldan çıkan kimselerdir. “( el-Haşr 59/19)

Unutmaların bir kısmı da yukarıda haberimizde görüldüğü gibi kasıt ve açık bir ihmale dayanmadığı için mazur görüleceğimiz unutmalardır. Bu nevi unutmalar içindir ki Peygamberimiz şöyle buyurmuşlardır:

“Hata, unutma ve zorla yaptırılmadan doğan sorumluluk Ümmetimden kaldırılmıştır.” (el-C.Sağîr, Rufia an Ümmetî…)

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi