Kadın istihdamı ve rollerin uyumu

Türkiye’de işgücü, kırsal bölgelerden kentse bölgelere, tarımdan sanayiye ve hizmetler sektörüne doğru kuvvetli kayma göstermektedir. Tarım sektöründe ücretsiz aile işçisi olarak çalışan kadın kentte geldiğinde de başta imalat, toptan ve perakende ticaret, otel ve lokanta işletmeciliği evde temizlik, evde çocuk bakımı gibi sektörlerde kayıt dışı çalışmaktadır. Çünkü diğer sektörler, (kamu yönetimi, eğitim, sağlık, vb.) daha eğitimli (üniversite mezunu) kadınlar için kısıtlı sayıda kayıtlı iş sunmaktadır.

Çalışma hayatına farklı alanlarda katılan kadınların işe başlamaları çoğunlukla ekonomik nedenlerden dolayıdır. Uzman meslek sahibi kadınlarda ise mesleki tatmin ve aldığı eğitimi kullanma önemli bir rol oynamaktadır.

Her iki durumda da kadınlar ve aileleri çalışma yaşantısına ikincil bir değer verebilmektedirler. Eğer kadın her ikisini eşit başarıyla sürdürmek istiyorsa da daha az uyumak zorunda kalmakta, kendisine daha az vakit ayırmaktadır. Bir yandan aile içi sorumlulukları aktivitelerini yerine getirmekte, diğer yandan da işyerlerinde gerekli işleri yaparak çift vardiyalı çalışmaktadır. Kadınlar bu ağır yükü azaltabilmek için alabiliyorsa ücretli ya da ücretsiz ev içi insan işgücü yardımı almaktadır. Ancak öte yandan daha düşük sosyo ekonomik düzeyde yaşamını sürdüren ve ev içi işlere talip olan diğer kadınlar bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücret, kendi ev işlerini ve kendi çocuk bakım hizmetlerini piyasadan hizmet alımı yoluyla destekleyemeyecek düzeyde olduğundan, çocukları da kendileri de mağdur olmaktadır. Bu durum, özellikle uzmanlık gerektirmeyen işlerde çalışan kadınların kendileri ve çocukları için ciddi problemler içermektedir. Sosyo ekonomik açıdan baktığımızda şehirleşme süreci yaşayan toplumuzda bu ailelerin sayısı önemli bir sayıya tekabül etmektedir.

İnsan yaşamında 0-6 yaş önemli bir dönemdir, bu dönemi çocuk annesi ile birlikte geçirmelidir ki ilerleyen zamanda sosyolojik, psikolojik ve fiziksel olarak sağlıklı bir birey olabilsin. 0-6 yaş arası çocuk sahibi annelerin ekonomik durumuna göre evde sosyal yardım desteği verilmeli ve 6 yaştan sonra istihdama katılan özellikle hizmet sektöründe çalışan kadınlara muhakkak kreş/anaokulu/kulüp desteği devletçe sağlanmalıdır.

İşyerlerinin kreş açma yükümlülüğü kadın çalışan sayısı üzerinden belirlenmesi ve sadece işverene yüklenmesi kreş açılmasını olumsuz etkilemektedir. Bundan dolayı, kreş açılması kadın ve erkek toplam çalışan sayısı üzerinden planlanarak devlet kontrolünde olmalıdır.

Buna ek olarak özellikle yeterli geliri olmayan düşük ücretle tam gün çalışan kadınların ve eğitimli kadınların çocuk sahibi olma durumları göz önünde tutularak esnek zamanlı çalışma seçeneği sunulmalıdır. Böylece çocukların eğitsel, sosyolojik ve psikolojik gelişimleri korunmuş olacak, hem de kadınların istihdamda kalmaları desteklenmiş olacaktır.

Her düzeyde eğitime, eşit şartlarda erişim vazgeçilmez bir insan hakkıdır. Bir ülkedeki eğitim düzeyi, o ülkenin siyasal, sosyal ve ekonomik dinamiklerini doğrudan etkilemektedir. Bu bağlamda ilköğretimden itibaren kadının eğitimi teşvik edilmeli, desteklenmelidir. Böylece kadın işgücünün kalitesi arttırılmış olacaktır.

Evde çalışan kadınların sosyal güvenlik imkânlarından faydalanmalarındaki kısıtlılık bu biçimde çalışan kadınları mağdur etmektedir. Bu anlamda bu kadınlar devletçe desteklenmelidir.

Yeryüzünde, huzurlu bireysel ve toplumsal yaşam insanın (kadın ve erkek ayrımı olmadan) fıtri özelliklerine göre planlanarak pratiğe geçirilmiş sosyal-ekonomik-manevi bir yaşam alanı oluşturulması ile mümkündür. Toplum ise kadın ve erkek birbirinini eşiti aynı zamanda birbirinden farklı fıtri özelliklerde yaratılmış iki bireyin biraraya gelerek aile kurumunu oluşturmalarıyla oluşmaktadır. Hem aile hayatın hem de toplumsal yaşamın refah içinde yürütülmesi bu eşit aynı zamanda farklı iki cinsin yaratılışları ile uyumlu olacak rollere uygun yaşaması ile mümkündür.

Ekonomik olarak gelişmekte ve buna bağlı olarak sosyolojik değişim yaşamakta olan ülkemizde kadın istihdamının artırılmasının tek başına bir amaç olarak belirlenmesi ve bu yönde çalışmalar yapılması eksik bir bakış açısının ürünüdür. Sosyo-kültürel dokumuzla uyumlu demografik yapıyı olumlu etkileyecek kadın ve erkek rollerini destekleyen sosyal politikalara (istihdam, eğitim, aile, sosyal hizmet, sosyal yardım vb.) ihtiyaç vardır.

Yazımızı mevut şartlara göre hazırladık. İslâm’ın sunduğu çizgi amacımızdır. Sözü Rum Suresi 30. Ayeti ile bağlayalım:

“O halde, ey insan: sen bir hanif olarak, yani her türlü batıl inanç ve düşünceden uzaklaşıp bir tek Allah inancına sımsıkı bağlanarak, yüzünü dosdoğru bu dine, Kuran’ın ortaya koyduğu bu mükemmel inanç ve yaşam sistemine çevir! Yani, Allah’ın insan bünyesine nakşetmiş olduğu o saf, temiz ve doğal yaratılış haline! Unutma ki, toplumlar ve çağlar ne kadar değişirse değişsin, Allah’ın yarattığı ve insan üzerinde egemen kıldığı yasalarda ve gönderdiği inanç ve yaşam kurallarında hiçbir bozulma, pörsüme ve değişiklik göremezsin; işte dosdoğru din budur; ne var ki, insanların çoğu bunu bilmez.”

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi