SSK ve Bağ-Kur’lular Çift Maaş Alabiliyor

Milyonlarca çalışan ne zaman emekli olacağını ve emekli olduğunda alacağı maaş miktarını merak ediyor. Erken emeklilikten çift maaşa, isteğe bağlı sigortadan malulen emekliliğe kadar birçok konuda ekonomik ve sosyal kazanımlar için püf noktaların akılda tutulması gerekiyor. İş Kanunu’na göre SSK veya Bağ-Kur’lu olarak işe başlayanların yetim aylığı kesilmiyor, çift maaş da alabiliyorlar.

Mirası reddeden ölen yakınının borçlarını ödeme yükümlülüğünden kurtulurken yetim aylığı almayı sürdürüyor. Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre ölüm yani dul ve yetim aylığı vefat eden sigortalının hak sahiplerine talepte bulunmaları halinde bağlanıyor. Yargı kararı ile mirasçı olmaktan çıkarılan kişilere ise gelir veya aylık ödemesi yapılmıyor. Emekli aylık ve ödenekleri nafaka borcu haricinde haczedilemiyor. Malullük başvurusu yapmak için işten ayrılmak gerekmiyor.
Çıraklık ve staj zamanına ait sigorta günleri emeklilikte dikkate alınmıyor. Fakat doğum öncesi çıraklık, stajyerlik sebebiyle yapılan sigorta başlangıç olarak kabul ediliyor. Emekli aylığında beklenmedik bir kesintiyle karşılaşanlar e-devlet üzerinden bunun sebebini öğrenebilir. Kesintinin sebebinin ve detayının öğrenilmesinin ardından SGK’ya dilekçe ile başvurarak kesintiye itiraz yapılabilir. İsteğe bağlı sigortalılar da malulen emekli olabilir.

Sosyal güvenlik ve çalışma hayatında merak edilen bazı soruların cevapları şöyle:

1-Reddi mirasta bulunanların dul, yetim aylığında kesilme meydana gelir mi?

Mirasın reddi halinde ölen yakının mirası alınmadığı gibi borçlarını ödeme yükümlülüğü de sona erer. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre ölüm yani dul ve yetim aylığı vefat eden sigortalının hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları durumunda bağlanır. Yasada mirası reddedenlere ölüm aylığı bağlanmayacağıyla ilgili bir hüküm mevcut değil. Mirası reddeden eş veya çocuklara (ölen kişinin sigorta süresi, prim gün sayısı yeterliyse) miras reddedilmesi durumunda bile dul, yetim aylığı bağlanır.

2-Mirastan çıkarılana da aylık bağlanır mı?

Yargı kararı ile mirasçı olmaktan çıkarılanlara gelir veya aylık ödemesi yapılamıyor. Onlara ödenen aylıklar da geri alınıyor. Sosyal Sigortalar ve Emekli Sandığı Kanuna göre hak sahibine karşı ağır bir suç işlediği ya da buna karşı aile hukukundan ortaya çıkan yükümlülüğü yerine getirmediği gerekçesiyle ölüme bağlı bir tasarrufla mirastan çıkarılanlara dul ve yetim aylığı bağlanamıyor.

3-Emekli, dul, yetim aylıklarına haciz konulabiliyor mu?

Yasaya göre, sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık, ödenekleri Sosyal Sigortalar Kurumunun prim alacakları ve nafaka alacakları haricinde emekli maaşının haczine imkan yoktur. Hacze yönelik istekler borçlunun (aylığı alanın) muvafakati yoksa icra müdürlüğünce reddedileceği hükmü mevcut.

4-Emekli aylığında kesintilere itiraz edilebilir mi?

Emekli aylıklarında muayene, reçete ve ilaç katılım payları nedeniyle kesintiler yaşanabilmekte. Emekli aylığındaki kesintinin e-devlet üzerinden aylık bilgisi bölümünden kontrolü yapılabilir. Bir yanlışlık olduğunu düşünmeniz durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu’na itirazda bulunarak düzeltilmesini isteyebilirsiniz. Fakat emekli aylığınızın her ay yatan miktardan daha düşük olması halinde sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da merkezinden bilgi alınabilir.

5- Sosyal Güvenlik Kurumu emekli aylığından yapılan yersiz ve haksız kesintileri iade eder mi?

Kurumun yaptığı incelemede kesintinin haksız olduğu tespit edilirse iade yapılır. Fakat kesintinin yerinde olduğu kanaatine varılırsa itiraz kabul edilmez. İtirazın reddi halinde kesintinin haksız olduğunu düşünen çalışan iş mahkemesine başvuruda bulunabilir.

6-Malulen emeklilik başvurusu için işten ayrılmak gerekiyor mu?

Malulen emeklilik için çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuyla ilgili sağlık raporu alınması gerekiyor. Bunun için ikamet edilen il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurulması ve yetkili hastanelere sevkleri gerekiyor. Çalışandan sevk isteğinde bulunulduğu tarihte sigortalılığını sonlandırması şartı aranmıyor. Malulen emeklilik için işten ayrılmadan başvuruda bulunulabilir. Bunun için Bağ-Kur, Tarım sigortası ayırımı yapılmıyor. İsteğe bağlı sigortalıların da malulen emekli olması mümkün.

7-Emeklilikte yaşı bekleyenler sağlık hizmetinden nasıl yararlanabilir?

Emeklilik amacıyla yaşı bekleyenler ve bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında eş çocuk üzerinden sağlık yardımı alma hakkı olmayanlar gelir testi yaptırabilir. Gelir testi sonucu aile içerisinde kişi başına düşen aylık geliri brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkanlar prim ödemeden sağlık hizmetinden faydalanabilir. Geliri bu oranın üzerinde olanlar gelecek yıl için aylık 161,55 lira ödemeyle sağlık hizmetinden yararlanabilir.

8-Staj, çıraklık sigorta başlangıcı emeklilikte dikkate alınıyor mu?

Çıraklık, stajyerlik zamanındaki sigorta başlangıcı emeklilikte dikkate alınmıyor. Emeklilikte uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık, ölüm sigortası) dikkate alınıyor. Ancak doğum borçlanmasında bu süreler sebebiyle yapılan sigorta başlangıç kabul ediliyor.

9-Emekli çalışanlar kıdem ve ihbar tazminatı alabilir mi?

Emekli aylığını alıp sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışılabileceği gibi, emekli aylığını kestirip tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışma imkanı var. Emekli aylığını kestirip tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmayı sürdürenler emekli kabul edilmiyor. Dolayısıyla ihbar, kıdem tazminatı hakları sürüyor. Destek primi ödeyerek çalışmayı sürdürenler ise emekli çalışan statüsünde bulunuyor. Kıdem hakkı bulunuyor. Fakat emekliliğe hak kazandığında kıdem tazminatını alıp çalışmayı sürdürenler için bu söz konusu değil. Emekliği geldiği için işten ayrılanlarsa ihbar tazminatına hak kazanmıyor.

10- Mahkeme kararıyla yaşını büyüten erken emekli olabilir mi?

Emeklilikte sigorta başlangıç tarihi ile doğum tarihine büyük önem veriliyor. Kanuna göre nüfus kütüğüne ilk başta yazılan doğum tarihleri esas alınıyor. Dolayısıyla mahkeme kararıyla belirlenen doğum tarihi dikkate alınmıyor.

DUL, YETİM MAAŞI, EMEKLİ AYLIĞI

Sosyal güvenlik sistemi, sigortalının vefatı durumunda geride kalanları güvence altına alarak emekli aylığı bağlıyor. Buna dul, yetim maaşı veya ölüm aylığı adı da veriliyor.

Üstelik bu haktan, emekli maaşı alanlar dahi yararlanıyor. Bazı durumlarda iki, hatta üç maaş alma imkanı mevcut. Çoğu kişi, aldığı maaşın kesilebileceği endişesiyle veya bundan haberdar olmadığı için ikinci hatta üçüncü maaş hakkını aramıyor.