Akaryakıtta devlet desteği kaldırıldı

AA – Lübnan’da Merkez Bankasının akaryakıt sübvansiyonunu kaldırma kararına halk, protestolarla tepki gösterirken, siyasiler de kararı “yasalara aykırı” şeklinde değerlendirdi.

Lübnan Merkez Bankası, gece saatlerinde 12 Ağustos 2021 itibarıyla akaryakıta sağlanacak döviz kredilerinin resmi kur yerine piyasadaki serbest kur (karaborsa) üzerinden hesaplanacağı ve böylelikle akaryakıt sübvansiyonunun kaldırılacağını açıkladı.

Kararın duyurulmasından hemen sonra yolları trafiğe kapatma eylemlerine başvuran Lübnanlılar, ekonomik krizi ve Merkez Bankasının açıkladığı akaryakıt sübvansiyonunu kaldırma kararını protesto etti.

Sabahın ilk ışıklarıyla başlayan, kuzeyden ve güneyden başkent Beyrut’a ulaşımı sağlayan ana yolları trafiğe kapatma eylemi devam ediyor.

Cumhurbaşkanı Mişel Avn, bu sabah karara ilişkin görüşmek üzere Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame’yi Baabda Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na çağırdı.

Başbakan Hassan Diyab ise Merkez Bankasının kararından sonra Maliye Bakanı Gazi Vezni’ye yazılı bir mesaj iletti.

Mesajda Merkez Bankası Başkanı Selame’nin aldığı kararın, Meclisin yoksul ailelere yönelik çıkardığı “yardım karnesi” yasasına aykırı olduğu hatırlatıldı.

Merkez Bankasının sübvansiyonu kaldırma yönündeki her adımının, hükümetin politikalarına ve yasalara aykırı olacağı vurgulanan mesajda, gereğinin en kısa sürede yerine getirilmesi talep edildi.

Başbakan Diyab mesajında ayrıca Merkez Bankasının söz konusu kararına karşı bakanları acil toplantıya çağırdı.

– Merkez Bankası, yapılan harcamaya rağmen piyasada akaryakıt bulunamamasına tepkili

Merkez Bankasının akaryakıta yönelik sübvansiyonu kaldırma kararını içeren açıklamasının ardından yaptığı ikinci açıklamada, Merkez Bankasının zorunlu döviz rezervlerine hukuksal olarak dokunamayacağına dair Ağustos 2020’de hükümeti bilgilendirdiği belirtildi.

Sübvansiyon politikasıyla ilgili yetkililerle yapılan toplantılarda sürekli zorunlu döviz rezervlerini kullanmak için Meclisin onayına ihtiyaç olduğu bilgisinin paylaşıldığı belirtilen açıklama şöyle devam etti:

“Merkez Bankasının geçen ay akaryakıt için yaptığı ödemeler 800 milyon doları aştı. İlaç ve diğer temel ürünlerine yönelik faturalar da katlandı ancak buna rağmen tüm bu ürünler, piyasada bulunmuyor ve sübvansiyonun kalkması halinde ulaşmayacağı fiyatlardan satıldığı görülüyor.

Bu nedenle tüccar ve stokçuların yararına olan ürün destekli politikadan doğrudan vatandaşı destekleme politikasına geçmek artık kaçınılmaz olmuştur. Böylece ülkenin içinden geçtiği zorlu süreçte vatandaşın onuru korunmuş olacaktır.”

– Lübnan’daki ekonomik kriz

Farklı din ve mezheplere dayalı siyasi bölünmeler açısından oldukça kırılgan bir yapıya sahip Lübnan ekonomisi, 1975-1990 yıllarındaki iç savaştan bu yana en büyük krizi yaşıyor.

Yerel para birimi Lübnan lirası, Merkez Bankası kuru sabit tutsa da bankalarda ve karaborsada büyük değer kaybıyla farklı fiyatlardan işlem görüyor.

Mezhepsel siyasi grupların, istifa eden Diyab hükümetinin yerine bir yıldan fazla süre geçmesine rağmen yenisini kurma konusunda anlaşamadığı için kriz her geçen gün farklı sektörleri vurmaya devam ediyor.

İlaç, akaryakıt ve gıda başta olmak üzere temel ihtiyaç ürünlerini bir yıldan uzun süredir sübvanse eden Merkez Bankasının rezervleri de günden güne eriyor.

Ekonomik krizin başladığı 17 Ekim 2019’dan sonra doların karaborsada yükselmesine bağlı olarak akaryakıtı yüzde 85 sübvanse eden Merkez Bankası, 28 Haziran’da akaryakıt ürünlerinin ithalatı için artık bir ABD dolarını 3 bin 900 Lübnan lirasından firmalara sağlayacağını duyurmuştu.

Bunun üzerine Lübnan Enerji Bakanlığı, 29 Haziran’da benzine yüzde 35, motorine ise yüzde 38 zam yapmıştı. Böylece 95 oktan 20 litrelik benzin 61 bin 100 liraya, 20 litrelik motorin ise 46 bin 100 liraya yükselmişti.

Lübnan’daki araç sahipleri, benzin arzının piyasada kesileceği veya fiyatlarının aşırı yükseleceği endişesiyle 10 Ağustos itibarıyla akın ettiği akaryakıt istasyonlarının önünde uzun kuyruklar oluşturdu.

Merkez Bankasının akaryakıta sağladığı sübvansiyonu tümüyle kaldırmasının ardından Lübnan’da 20 litrelik benzinin fiyatının 336 bin liraya, 20 litrelik motorinin ise 278 bin liraya yükseleceği ifade ediliyor.