Almanya’da genç liberaller Taaddüd-i Zevcât (çok evlilik) kararı aldı

Prof. Dr. Ali Seyyar

Evet, yanlış duymadınız. Almanya’da Hür Demokrat Parti’nin (FDP) Gençlik Kolları olan Genç Liberaller (Junge Liberale // Julis), 2018 yılında Eyalet kongrelerinde Poligami (çok evlilik) yasağının kaldırılmasına yönelik karar almıştır. Böyle bir karar ile birlikte Genç Liberaller, İslâm’ın cevaz verdiği Taaddüd-i Zevcât (Çok Evlilik) lehine propaganda yapmakla itham ediliyor. Tam da bu eleştiriler bitti derken, Genç Liberallerin tasvip ettiği güncel bir gelişme meydana geldi.

Şöyle ki Almanya’da sığınma hakkı elde etmiş bir Suriyeli mültecinin aile birliği hakkı doğrultusunda ikinci eşinin de Almanya’ya gelmesine yetkili mercilerce müsaade edildi. Şimdi ise konu ile ilgili yeniden bir tartışma ortamı oluştu. Alman mercileri, böyle bir karar almakla İslâm’a uygun çok evliliği de resmen tanımış olduğu anlamına geldiği yönünde tartışmalar devam etmektedir. Bu yeni tartışmalara geçmeden önce size ilk önce Baden-Württemberg Eyaleti Genç Liberallerin 01.10.2018 tarihinde 74. Eyalet Kongresinde aldıkları mezkûr kararın metnini aynen aktarıyorum (1):

“Baden-Württemberg Eyaleti Genç Liberaller, (nikâhlı) evliliğin yanında bir hukuk kurumu olarak Sorumluluk Birliğini de savunmaktadır. Geleneksel aile yapılarının özellikle yaşlılık durumunda geçerliliğini yitirdiği bir dönemde karşılıklı sorumluluğu esas alan yeni (aile) şekillerine ihtiyaç vardır. Bundan dolayı Medeni Kanun Kitabında (nikâhlı) ailenin yanında iki veya daha fazla kişinin sorumluluk üstlenmesine izin veren esnek unsurlar taşıyan Sorumluluk Birliğinin yer almasını istemektedir. Evli çiftlerde olduğu gibi bu gibi birlikteliklere de vergi ve sosyal hukuk alanında devlet teşvikinin verilmesi adalet ilkesine uygun olacaktır. İki kişiden oluşan (nikâhlı) evlilik kurumu, bu teklifimizden bağımsız olarak korunmaya devam edecektir. Poliamur (birden fazla kişiyi seven) çiftlerin haklarını Sorumluluk Birliği anlayışı ile teslim etmiş oluruz.”

Genç Liberaller, çok evlilik kurumunu kendi ifadelerine göre “Sorumluluk Birliği” kavramı olarak açıklamakla dinlerde ve beşerî sistemlerde çok kocalılığın pek mümkün olmadığını düşünecek olursak bu kavram, “çok karılılık” şeklinde algılanmış ve bu bağlamda gayri ihtiyari olarak belirli hukukî esaslar ve sosyal yükümlülükler içeren ve dört kadınla sınırlayan İslâm’ın çok evliliği akla getirmiştir. Bundan dolayı Genç Liberaller, bazı çevreler tarafından Almanya’ya İslâm medeni kanunu getirmek istemekle itham edilmektedir.

İlginç Bir Röportaj

Die Welt muhabiri Sabine Menkens’in Schleswig-Holstein Eyaleti Genç Liberaller Başkanı Fin Brauer’e yönelttiği bu doğrultudaki sorular, konunun aydınlanmasına yardımcı olmaktadır (2):

“Welt: Sayın Brauer, Genç Liberaller Almanya’da poligami (çok evlilik) yasağının kaldırılmasını istemektedir. Neden?

Brauer: Bizim pozisyonumuz bellidir. Bizler mevcut toplumsal geleneklere aykırı da olsa insanlara geniş bir özgürlük alanı vermek istiyoruz. Evlilik, çoktan beri erkek ve kadın arasında bir ilişki olarak kabul edildi. Şu anda aynı cinsten olanlara da evlilik hakkı tanınmaktadır. Bu gelişmelerin dışında bizler neden evlilik her zaman iki kişiden oluşur diye sorgulamaktayız. Poliamur duygulu insanlar var, bunlar birden fazla kişi ile birlikte yaşamaktadır. Neden bu insanlara haksızlık yapalım ki? Böyle gönüllü birliktelikleri ayrımcılığa tâbi tutma hakkımız yoktur.

Welt: Bazı insanlar, sizlerin İslâmî çok evliliği savunduğunuzu söylüyor. Ne dersiniz?

Brauer: Bu tepkiyi anlayabiliyorum. Ne de olsa bizler face sayfamıza bir erkek ile üç kadını gösteren bir resim koyduk. Bu belki talihsiz bir resimdi. Ama bizim niyetimiz, bir erkeğin aynı zamanda birden fazla eşe sahip olma hakkı veren İslâmî çok eşlilik propagandası yapmak değildi. Bu bizim aile anlayışımıza da pek uygun değildir.

Welt: Bu sorun, şu anda çok güncel. Biliyorsunuz, Alman makamları, birinci eşiyle birlikte Almanya’da yaşayan Suriyeli bir mülteciye, dört çocuğu ile birlikte ikinci eşinin de Almanya’ya gelmesine müsaade etti. Bu uygulamayı siz tasvip diyor musunuz?

Brauer: Bu konuyu ayrı tutmak gerekir. Suriye hukukuna göre çok evlilik meşrudur ve ikinci eşinin çocuklarıyla birlikte kocasıyla birlikte yaşaması da doğrudur. Bu gibi durumlarda aile birliğinin oluşturulması (aile fertlerinin yeniden bir araya getirilmesi) doğrudur. Hukuk sistemi farklı olan ülkelerden gelen insanların durumları hakkında toplum olarak görüş alışverişinde bulunmalıyız.

Welt: Poligami yasağı kalkarsa bu İslâmî çok evlilik için de geçerli olacak, değil mi?

Brauer: Evet, doğru. Ama bu küçük bir olay olsa gerek. (Çok) evlilikler, karşılıklı rıza üzerine kurulur. Kadınların gönüllü olarak böyle bir yapı içinde olmak isteyeceklerini ben pek düşünemiyorum. Ancak zorunlu evliliklere karşıyız.

Welt: Bu hassas konuyu çözebilmek için, politikaya yönelik talepleriniz nedir?

Brauer: Talebimiz şu anda çoğunluk tarafından elbette kabul edilmez. Ancak bizler mevcut hukuk anlayışımıza uygun olmasa da farklı aile yapılarına da bir çözüm bulmamız gerektiği noktasında konuşmalıyız. Her ne kadar çağrışım yapsa da İslâmî çok evliliği biz hiç düşünmemiştik.”

Velhâsıl-ı Kelâm

Batı dünyasının genç siyasetçileri, alternatif aile modellerinin de toplumda yer almasını savunma noktasına gelmiştir. Bu arayışların sonucunda gayri ihtiyari olarak fıtrata en uygun aile kurumunun İslâm’da olduğunu göreceklerdir. Yeter ki önyargılardan kurtulmuş olsunlar ve objektif olarak İslâm’ın çok evlilik kurumunun özelliklerini öğrensinler. O zaman İslâm dininin aslında tek evliliği teşvik etmekle birlikte prensip olarak çok evliliği de sosyo-ekonomik zaruretin ve(ya) şahsî duyguların bir gereği olarak yasaklamadığını görecekler. Biraz daha incelemelerin sonucunda İslâm’ın eşler arasında adaleti hâkim kılmak gibi zorlaştırıcı birtakım kayıt ve şartlardan başka çok evliliğe bir üst sınır getirdiğini ve en çok dört kadınla evlenmeye izin verdiğini öğreneceklerdir.

Tam da bu devrede Almanya’daki İslâmî STK’larımız devreye girmesi ve Genç Liberalleri bu konuda aydınlatması gerekmektedir. Bu bağlamda çok evliliği tercih eden bir Müslüman erkeğe ciddî sorumluluklar yüklendiği de şu hadis-i şerif ile hatırlatılmalıdır: “Kimin iki hanımı olur da bunlardan birine farklı ilgi gösterirse kıyamet gününde bir tarafı felçli olarak hasredilecektir.” (Müsned, II, 295, 347).

Ne kadar ilginç değil mi? Arayış içinde olan Batı dünyası, bizlerin İslâm’da çok evlilik gibi konuları öğrenmemizi ve öğrendiklerimizi savunarak bunalım içinde olan modern dünyaya tebliğ etmemizi âdeta teşvik etmektedir. Bunda da bir hikmet olsa gerek…