Antalya’da Evin Altında Tarihi Yapı Bulundu

Antalya’nın Manavgat ilçesine bağlı Side bölgesinde gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda, farklı medeniyetlere ait izler ortaya çıkarılıyor. Kazılarda son olarak bir evin altında 7’nci yüzyıla ait sinagoga rastlandı. Sinagogun ortasında bulunan yazıtta, Yahudi bir babanın 2,5 yaşında vefat eden oğlu için ibadethanenin tadilat masrafını karşıladığı tespiti yapıldı.
Antik dönem Pamfilya’nın önemli liman kentlerinden biri olan ve üzerinde çok sayıda medeniyeti barındıran Side’de, arkeolojik kazı çalışmaları devam ediyor. Kazılar 2014 senesinde bölgenin 1’inci derece sit alanından kentsel ve 3’üncü derece arkeolojik sit alanına çevrilmesi ile hız kazandı.
Bölgedeki kaçak yapıların yıkılmasıyla tarihi yapılar tek tek ortaya çıkarılmaya başlandı. Kazılardan sonra tarihi yapıların hangi döneme ait oldukları bilimsel çalışmalarla belirleniyor.

ÖNCE BİLİMSEL RAPOR HAZIRLANIYOR

İlgili parselde yapılan kazı çalışmaları ve bilimsel sonuçlar, rapor şeklinde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na sunuluyor. Daha sonra parselde yeni yapılaşma için temel aplikasyon projeleri hazırlanarak koruma kuruluna gönderiliyor.
Kurulun yeni yapılaşmanın tarihi kalıntılara zarar vermeyecek şekilde hazırlandığı onayını vermesinin ardından çalışmalara başlanabiliyor. Parselde sergilenmesi gerekli olan kısımların tespitinin ardından cam paneller ile koruma altına alınıp, ışıklandırılıyor. Böylece alan, açık hava müzesi haline dönüşüyor. Cam tabakanın nemlenip, tarihi yapıya zarar vermemesi amacıyla da çeşitli havalandırma sistemleri kullanılıyor.

SELÇUKLU İZLERİ DE ORADA BULUNDU

35 kişilik ekibi ile bölgedeki kazı çalışmalarını takip eden Kazı Başkanı Anadolu Üniversitesi Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, özel mülkiyetteki parsellerle çalışmaya başladıklarını ifade etti.

19’uncu yüzyılın başından itibaren koruma problemleri olan Side’yi devlet ve vatandaş beraber hareket ederek sorunu çözmeye başladıklarını aktaran Prof. Dr. Alanyalı, “Şimdiye kadar yapılamayan birçok iş yapıldı. 7’nci yüzyıldan itibaren bu alan tamamen terk edilmiş. Kazılarda Selçuklu izlerine de rastladık. Daha önce böyle bir iz bulunmamıştı. Kazılarda 13’üncü yüzyıla ait Selçuklu sikkeleri bulduk. Selçuklular bir askeri garnizon kurup, gözetim altında tutmuşlar buraları.” diye konuştu.

19’uncu yüzyılda liman ve çevresinin bir bataklık olduğunu ve tarihte bu bölgeye yerleştirilenlerin sıtma sebebiyle hayatını kaybettiğini söyleyen Prof. Dr. Alanyalı, Osmanlı zamanında kaybedilen Kafkaslar, Balkanlar ve Ege adalarından gelenlerin Side’ye yerleştirildiğini ifade etti.

“SİDE’DE PLANSIZ YAPILAŞMA VARDI”

Asıl tahribatın 1960’lı senelerde turizmin başlamasıyla oluştuğuna vurgu yapan Prof. Dr. Alanyalı, o senelerde herkesin turizm amacıyla konaklama tesisleri yapmaya başladığını ve Side’nin plansız şekilde geliştiğini belirtti.

Vatandaşların kendilerine tanınan kanuni sınırları aştığını da ifade eden Prof. Dr. Alanyalı, şu ifadeleri kullandı:

“Side’de 100 metrekarelik parsellere 110 metrekare yapı kurulmuş. Kaçaklarla doluydu. 2014 yılı Side’nin araştırma ve koruma anlamında dönüm noktasıdır. Vatandaş buna katkı sunuyor. Vatandaş yıkımı yapıyor, kazıları gerçekleştiriyor. Koruma kurulunun uygun gördüğü sınırlara çekiliyor. 100 metrekarelik alanın 30 metrekaresine yapabiliyorsa inşaatını o kadarına yaptı. Şu anda çok güzel bir süreç var. Önceden bu binaların altında ne olduğunu bilmiyorduk. Yapılan kazılarla Aphrodite Kutsal Alanı, Pretoryum, Liman Agorası, sütunlu caddeler, Athena ve Apollon kutsal alanında M.Ö. 6’ncı yüzyıldan kalma kült yapılar ile çok sayıda konut açığa çıkarıldı.”

“SİNAGOGLARIN BULUNMASI BİRAZ ZAMAN ALIYOR”

Yahudilerin Side bölgesinde yaşadığı hakkında tarihi kaynaklar olduğunun bilindiğini, fakat elle tutulur ilk bulgunun yine bu kazılarda bulunduğunu aktaran Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, 7’nci yüzyıla ait sinagoga rastladıklarını belirterek, “Bir evin altından sinagog çıkardık. Sinagoglar, kilise ve camiler gibi belirgin değil. Bulunması biraz zaman alıyor. Sinagog, bugünlerde sergilenir hale geldi. Ortasında bir yazıt var. Orada ‘Korekesionlu (Alanyalı) Joseph, oğlu Daniel için adadı’ yazıyor. Daniel 2,5 yaşında hayatını kaybeden bir bebek. Joseph oğlunun anısına sinagogun o dönem tadilatını kesesinden karşılıyor ve Daniel’e adıyor.” ifadelerini kullandı.

‘YIKILAN YAPILAR RUHSATLI HALE GETİRİLDİ’

90’a yakın parselde kazıların yürütüldüğünü söyleyen Prof. Dr. Alanyalı, bir bu kadar daha kazı yapılması gerektiğini ifade etti. 4-5 yıl içinde Side’deki kaçak yapıların bütünüyle kaldırılacağını ve alttaki tarihin ortaya çıkartılacağını kaydeden Prof. Dr. Alanyalı, “Türkiye’nin kötü bir yüzüydü burası. Bundan sonra hak ettiği yere geleceğini düşünüyorum. Yıkılan yapılar, ruhsatlı hale getirildi. Side hem planlı hem de tarihi bir şehir olarak yaşamına devam edecek. Dünyada örnekleri var. Roma mesela. Hem modern şehir hem tarihi iç içe” dedi.
Evin altında 7’nci yüzyıla ait sinagog bulundu.