Arnavut gerilla komutanını anma planları Sırbistan’da krize yol açtı

Bir etnik Arnavut grubu, üç Balkan savaşında Sırp askerleriyle savaşan bir gerilla komutanını onurlandırmak için güney Sırbistan’da bir anıt kompleksi inşa etmeye başladığını açıkladı.

Mirat Haber Ajansı

Bir etnik Arnavut grubu, üç Balkan savaşında Sırp askerleriyle savaşan bir gerilla komutanını onurlandırmak için güney Sırbistan’da bir anıt kompleksi inşa etmeye başladığını açıkladı. Adı Komutan Lleshi olan Ridvan Kazimi’yi onurlandırmak için planlanan mekan, yoğun etnik Arnavut Presevo Vadisi’nde, Veliki Trnovac’ın yukarısındaki bir yamaçta bir camiye ait mülkleri işgal edecek. Projeye Sırbistan’ın küçük iktidardaki Sosyalist Partisi itiraz etti. Parlamentodaki liderleri Djorjde Miliceviç Çalışma, İstihdam, Gaziler ve Sosyal İşler Bakanlığının anma törenine kasaba veya bölge yetkililerinin izin verip vermediğini milletvekillerine rapor etmesini talep etti. Veliki Trnovac, Kosova için BM himayesine giren 1998-99 savaşından sonra Belgrad yönetimine silahlı etnik Arnavut direnişinin güneydeki üç kalesinin parçası olan Bujanovac belediyesinde bulunuyor. Bölge, Kosova sınırında ve onlarca yıldır etno-milliyetçi gerginlik ve şiddetin parlama noktasıydı.

Sırp merkezli Arnavutluk Ulusal Konseyi’nin başkanı Ragmi Mustafa, planlanan Kazimi kompleksinin esasen Komutan Lleshi’nin anısının besleneceği bir yer olacağını, böylece gelecek nesillerin kendi yararına kendini feda eden bir kahramanı görebileceğini söylüyor. Yetkili, etnik Arnavutların her zaman devlete düşman oldukları Belgrad’dan gelen tehlikeli açıklamalar olduğu konusunda da uyardı. Sırbistan’ın 2002 Af Yasası, ayrılıkçıların Yugoslav Ordusu güçleriyle savaştığı Ocak 1999 ile Mayıs 2001 arasında Presevo, Medvedja ve Bujanovac’ta terörizm olduğundan şüphelenilen Yugoslav vatandaşlarını affetti. Ancak birçok Sırp, Kazimi’yi her fırsatta Sırplarla savaşan acımasız bir Arnavut milliyetçisi olarak görüyor. Sırp güçlerine karşı Hırvat ve Bosna savaşlarından bir gazi ve eski bir UÇK savaşçısı olan Kazimi, 24 Mayıs 2001’de hala açıklanamayan koşullar altında öldü.

Belgrad’da ofisi bulunan savaş zamanındaki zulümleri belgelemek için oluşturulan bir STK olan İnsancıl Hukuk Merkezi (HLC) ve Priştine, Kazimi’nin Lucane köyü yakınlarında Sırp keskin nişancı ateşi infaz tarzında öldürüldüğünü ifade etti. HLC’ye göre, Yugoslav hükümeti ile barış müzakerelerinde kilit bir figürdü ve ölümünden önceki haftalarda nihai silahsızlanma da dâhil olmak üzere ateşkes hazırlıklarına katılıyordu. O zamanki bölgenin koordinasyon organı Sırp başkanı Nebojsa Coviç, Yugoslav güçlerinin ateşkes planı kapsamında geri dönmesi nedeniyle olayı kaza olarak nitelendirdi. Veliki Trnovac’ta Qazimi için halihazırda üç tane daha küçük anıt var. Biri mezarlığında, diğeri kasabanın girişindeki bir plaketin üzerinde ve biri de içinde bulunduğu arabayı ve öldüğünde giydiği iddia edilen kıyafetleri sergileyen mütevazı bir müzede. Hatta Bujanovac kasabasının etnik Arnavut nüfusunun çoğunluğu her yıl Komutan Lleshi Günleri olarak kutlanıyor. Savaş yıllarından figürlerin diğer anıtları geçmişte sorunlara neden oldu. 2013 yılında, etnik Arnavut politikacıların ateşli direnişi üzerine çatışmada hayatını kaybeden 27 UCPMB savaşçısına Presevo’daki mermer bir anıtı sökmesi için yaklaşık 200 polis çağrıldı. Bu durumda, anıtın Devlet Kültür Anıtlarını Koruma Enstitüsü’nün izni olmaksızın kamu malı üzerine dikildiği bildirildi. Görevdeki Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuciç de UCPMB anıtının kaldırılması çağrısında bulundu. Sonunda hala ayakta olduğu yakındaki bir caminin avlusuna taşındı. Anıtlarda savaş ölüleri için yapılan diğer çabalar da benzer anlaşmazlıklar yarattı. Bakanlık, Miliceviç’in son duruş talebine 19 Mayıs’a kadar yanıt verecek.