Prof. Dr. Celal KIRCA

CEVAPLARINI ARAYAN DİNDARLIK SORULARI Bir din olarak İslam’ın, bir şekli, bir de o şekle hayat veren ruhu vardır. İbadetler  ve muamelat şekli, iman ve ahlak ise ruhu  simgeler.  Şayet müntesipleri, onun  hem ruhunu, hem  de  şeklini  birlikte yaşıyorsa İslâm,  fert...

Pakistanlı şair Muhammed İkbal’in, Müslümanların çaresizliği ve acizliği  ile Batı’nın acımasızlığı ve saldırganlığı karşında “İslam dünyası aklını kaybetti, Batı dünyası da vicdanını” dediği nakledilir. Aklını kaybetmek, aslında bilgiyi kaybetmek demekti. Zira akıl, bilgiye ihtiyaç duyar ve bilgi  sayesinde işlevsel olur,...

Tarihi süreç içinde bir çok düşünürün, “insan olmak” la ilgili görüş beyan ettikleri biliniyor. Bu düşünürlerden  Sokrates, “Atlar at olarak doğar; insanlar insan olarak doğmaz, insan olunur” derken; Erasmus da  buna benzer bir ifade ile  “İnsan, insan olarak doğmaz, insan...

1884 yılında doğan  Yahya Kemal ile 1876 yılında doğan Ziya Gökalp, toplumun  sosyal meselelerine  eğilen, fikir ve  görüş beyan eden, fakat aralarında  görüş ve  düşünce  farlılıkları da bulunan iki önemli şahsiyettir.  Bir defasında  Ziya Gökalp,  Yahya Kemal’de, “Harâbîsin harâbâtî değilsin,...

İstismar, “Birinin  iyi niyetini kötüye kullanma, sömürme” demektir. Dinî  değerlerin istismarı ise, bu değerlerden  birini veya bir kaçını çıkarı için  kullanmaktır. Bu nedenle dinî değerleri istismar edenler, gösterişe düşkündürler ve görselliğe daha çok önem verirler, böylece insanları kandırdıklarını zannederler, ama...

Ön yargı, insanların davranışlarını etkileyen faktörlerden biridir ve “Bir kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı, peşin yargı, peşin hüküm, peşin fikir”leri ifade eder. Bir başka  deyişle önyargı,...

Genellikle insanlar, başkalarını eleştirdikleri kadar, kendilerini sorgulamazlar, öz eleştiride bulunmazlar, bulunmak da istemezler; ama  başkalarında gördükleri kusurları, bazen subjektif bir bakışla, bazen de abartarak tenkit etmekten de geri durmazlar. Buna karşılık kendi hatalarını, kusurlarını, cehaletlerini görmemezlikten gelirler. Atalarımızın “Kendi gözündeki...

“Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var”, atasözünün internet sitelerinde yer alan  bir  de hikayesi  var. O da şöyle: “Günlerden bir gün Üsküdar’da misafirlerini çok güzel ağırlayarak sohbet eden, insanların keyifli vakit geçirmesini sağlayan bir kahvehane sahibi varmış. Bu kahvehane...

Bu yazı 8 temmuz 2023 yılında kaleme alınmıştır. Hz. Peygamber hayatta iken  tekfirle doğrudan  ilişkisi bulunmayan bir  hadise  ile  nifak  ve  irtidad olayları hariç, Müslümanların birbirlerini tekfir ettiklerine dair dinî kaynaklarda- bildiğim kadarıyla-  kayda değer bir  bilgi  yer almaz. Hz....

Önce bir arkadaşımın anısını sizinle paylaşmak istiyorum: O arkadaşım, bir gün  4-5 yaşlarındaki oğlunun evde oynarken  cebinden beş adet 50 kuruşun düştüğü görür. Oğlu düşen paraları toplarken  babası, “ Oğlum! Bu paraları nereden aldın?” diye  sorar, o da “ Babacığım!...

Ünlü bir kadın yazar olan Maya Angelou, “İnsanlar, onlara ne söylediğinizi unutabilirler; insanlar, onlara  ne yaptığınızı da  unutabilirler, ama  insanlar,  kendilerini  nasıl  hissettirdiğinizi asla unutmazlar” sözüyle, söylenen sözlerden ziyade, davranışların  ne kadar önemli olduğunu ve  insan üzerindeki  etkisini  açıklar. Nitekim...

Kur’ân’da yer alan muhtevayı ve bu muhtevaya ait anlam boyutlarını, kategorik bir yaklaşımla tanımlayacak olursak, bu muhtevanın Allah, insan ve kâinat ekseni etrafında dönüp dolaştığını ve bu üç ana kavramın birbiriyle olan ilişkilerinin ele alındığını görürüz. Şayet bu muhtevayı analitik...

Duyularımızla yaptığımız  basit gözlemler, gerçeği ifade etseler de, her zaman hakikati ifade etmiyor, etmeyebiliyor. Bu durum, her ne kadar sosyal olaylarda  daha fazla görülse de  fizikî alemle ilgili bazı olgularda da  söz konusu oluyor. Bu da gerçek ile hakikat arasındaki ...

Çoğu insanın, “değerli olmak” tan ziyade “önemli  olmak”  için yoğun  çaba  harcadığı görülüyor. Zira günümüzde önemli olmak, güç sahibi olmak ve itibar kazanmak anlamına geliyor ve bu gücü de para ve  makam temsil ediyor.  Şayet bir insan  zengin ise, ya...

İslâm aleminin içinde bulunduğu perişanlığın ve Batı karşısındaki acizliğinin sebeplerini iyi anlamak ve  analiz etmek gerekiyor. Zira  mevcut durum, sadece günümüze ait  iç ve dış sebeplerin  bir sonucu değil, aynı zamanda geçmişten tevarüs edilen düşünce  tarzının da bir sonucudur. Bu...

Okuduğum gazete ve dergilerde ilgimi çeken  yazıları kısmen de olsa  arşivleme gibi bir alışkanlığım var.  Zaman zaman  bunlara  bir göz atar, geçmişte olanlarla  günümüzde yaşananları  mukayese etme  imkanı bulurum.  Bunlar arasında Nokta Dergisi’nin 22 Mart 1987 tarihli sayısında yer alan...

Elde edilen tecrübeler bize, ilgi/alâka olmadan bilgi; bilgi olmadan bilinç; bilinç olmadan eylem/amel; eylem olmadan alışkanlık; alışkanlık olmadan da kişiliğin oluşmadığını gösteriyor. Dolayısıyla ilgi olmadan kişiliğin oluşmasını  sağlayan süreçlerin başlaması da söz konusu olmuyor. Zira kişiliğin oluşması ve gelişmesinin ilk...

“Medeniyet”, kök anlamı itibariyle Arapçada “şehir” anlamına gelen Medine isminden Osmanlı Türkçesinde türetilmiş bir kelimedir. Bu kelimesinin karşılığı Batı dillerinde “civilisation” olup Latincede “şehirli” anlamına gelen “civilis” kelimesinden türetildiği bilinmektedir. Batı düşünce sistemindeki bu anlamı karşılamak üzere Osmanlı Türkçesinde medeniyet...