Başkalarına da yalakalık yapmamalıyız

İlmi çalışmalarımız, ekonomik atılımlarımız ve siyasî hamlelerimiz dahil sahip olduğumuz bütün nimetler Allah’tandır. Hamdimizi artırmalıyız. Bu sebeple hiç kimseyi aşağılamamalı, hiçbir şahsı da yüceltmemeliyiz. Zinhar aşırı övgülere gitmemeli, dalkavukluktan/yalakalıktan beri olmalıyız. Bir diğer anlatımla mânevî cinayetler işlemekten kaçınmalıyız.

Rabbimizden Uyarılar

Necm Suresinin 32. ayetinde ise Rabbimiz bizi şöyle uyarır:

“…Hakikaten Rabbinizin bağışlaması pek çoktur. Babanız Âdem’i topraktan halk ederken de analarınızın rahminde cenîn iken de sizi en ziyade bilen Allah’tı. O halde size ne oluyor? Sakın ha nefislerinizi/çevrenizdeki insanları temize çıkarmayın, yüceltmeyin. Zira Allah kendisinden emirleri ve yasaklarına aykırılıktan korunan düzeyli insanları daha iyi bilir.”

Bu ayette Rabbimiz nefsimiz yanı sıra diğer insanları da üstün görüp aşırı yüceltmememizi emretmektedir.

Peygamberimizden Uyarılar

a. Aziz Peygamberimizin huzurunda bir Müslüman diğer Müslümanı övdü. Övünce, Aziz Peygamberimiz öven kişiye şöyle dedi: “Yazıklar olsun sana kardeşinin boynunu vurdun.” (İ.Kesîr, Nisa 49)

Bir insanı yüzüne karşı övmek, onu belli bir konuma yükseltmek mânen onu öldürmektir.

b. Sahâbi Mikdat bin Esved halife Hz. Osman’ın yanındayken bir kişi gelir, Hz. Osman’a övgüler yağdırır. Bunu gören Hz. Miktad yerden bir avuç toprak alır ve öven kişinin yüzüne saçar ve şöyle der, bize Peygamberimiz şöyle emir buyurdu: “Bu yalaka insanları gördüğünüzde onların yüzüne toprak saçın.” (İ.Kesîr Necm 32)

Güzel kardeşlerim! Aziz Peygamberimiz toprak saçma emrini verirken yanında değildik. Bu emirleri ile yalaka insanlara önem ve değer vermeyin mi demek istemiştir yoksa gerçekten toprak saçın mı buyurmuştur, bilmiyoruz ama biz, bize intikal eden Peygamberî emirlerde mecazi anlama değil de hakikat yönelmeliyiz. Nitelim Miktad bin Esed de böyle yapmıştır.

c. En dünyacı olarak nitelenen sahâbilerden biri Muaviye bin Ebu Sufyan’dır. Muaviye Aziz Peygamberimize vahiy kâtipliği yapmış olmasına rağmen ondan pek de hadis rivayet etmezlerdi. Ama rivayetler o ki şu hadisi çokça zikrederdi:

“Allah bir insana hayır murad ederse onu dinde iyi dinin özünü özünü kavrayanlar ve özümseyenlerden kılar. Ey insanlar! Şu dünya malları var ya onlar pek cazibelidir, pek albenilidir; sizi celbeder. Bu dünya mallarını kim harama bulaşmadan elde ederse, sahip olduğu mallar bereketlendirilir, sürekli kılınır, yararı görülür. Sakın ha birbirilerinizi övgü yoluna gitmeyin, birbirinize dalkavuk /yalakalık etmeyin/ aşırı övgüye yönelmeyin. Zira aşırı övgü, övülen kişiyi kişiyi boğazlamaktır.” (İ.Kesîr, Nisa 49)

Sunduğumuz ilk hadiste Peygamberimiz tarafından yalakalık etmek övülen kişinin boynunu vurmaktırdenilmiş, bu hadiste ise boğazlamaktır ifadesi kullanılmıştır. Çünkü bir insanı kibre soktunuz mu Cehennemi yola attınıitiklediniz demektir. Mânevî hayatını katle yöneldiniz demektir. Gerçek dostlar böyle yapmamalı, hakiki dostlar dostlarının ahiretine zarar vermemelidir.

Ölüye Övgü

Aziz Kardeşlerim! Diriye övgü yok da ölüye övgü var mı? Atatürk’e övgü, Abdülhamit’e övgü, Abdülkadir Geylani’ye övgü, İmam-ı Rabbani’ye övgü, Halid-i Bağdadiye vs. övgü yağdırıyoruz. Aşırılığa kaçan övgü de ruh dünyamızı istila etmekte ve günahlarla karartmaktadır. Aziz Peygamberimizden aldığımız şu misali beraberce dinleyelim.

Osman İbn Maz’ûn

Bu zat ilk müminlerden bir diğer anlatımla ilk sahâbilerdendir. Medine’ye ilk hicret edenlerdendir. Son derece ibadete düşkün bir zattır

Osman ibn Maz’ûn vefat ediyor. Medine’ye geldiğinde evine misafir olduğu Medineli ailenin hanımı naşın başında şöyle diyor:

“Ey Osman! Allah’ın rahmet sağanakları altındasın. Rabbin sana şimdi ne büyük ikramlarda bulunuyor.”

Bu sırada Peygamberimiz bu övgülü sözleri işitiyor, işitince de yüz hatları değişiyor ve bu ev sahibesi hanıma dönerek şöyle buyuruyor:

“Sen nereden biliyorsun Allah’ın Osman İbn Mazûn’a lütuflarını yağdırdığını? Ben Osman İbn Mazûn için hayır ümit ediyorum ama ben bana nasıl işlem yapılacağını bilmiyor iken siz nasıl bilebilirsiniz?” (İ.Kesîr Ahkâf 9)

Övmek İçin Ne Söylenebilir?

Ne söyleyebileceğimizi Buhari-Müslim’in bir hadisinden öğreniyoruz, Peygamberimiz şöyle buyuruyor:

“Sizden biriniz arkadaşını övecekse ben bu kardeşimin şöyle şöyle özellikli olduğunu sanıyorum, desin. Allah’a karşı kimseyi temize çıkarmasın.”(İ.Kesîr Necm 32)

Edep budur. Uygulanacak yöntem budur.

Not: Bu yazı sitemizde yayınlanmakta olan “AŞIRI ÖVGÜ / YALAKALIK KULA KULLUK OLARAK HARAMDIR I” başlıklı Cuma Sohbetimizden alınmıştır. Sohbetimizin tamamının okunmasını tavsiye ederiz.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi