Bir Kaderden Öbür Kadere Kaçmak

Deprem, sel, yangın ve bulaşıcı hastalıklar gibi çeşitli felaketler vesilesiyle zaman zaman gündeme gelen ve uluorta tartışılan “kader” konusu, kritik bir meseledir. “İstiklal ve istikbal şairimiz” olduğu gibi aynı zamanda gerçek bir “İslâm şairi” ve “Kur’ân şairi” de olan Mehmet Âkif Ersoy, bu hassas konuyu Safahat’ında ashabı kiramın kader meselesine bakışını yansıtan bir olay üzerinden anlaşılır hale getirir:

Bir sefer sırasında, ordusunun, veba salgını olan şehre girmesini yasaklayan Hz. Ömer’e (r.a), komutan Ebu Ubeyde (r.a) sorar: “Ya Ömer! Allah’ın kaderinden mi kaçıyorsunuz?!” Hz. Ömer (r.a), “Evet!” der; “Allah’ın bir kaderinden öbür kaderine kaçıyoruz.” Merhum Mehmet Âkif, bu olayı şöyle şiire döker:

“Yarın dönün!” diye Ashâb’a emri verdi Ömer.
Ale’s-seher düzülürken cemâatiyle yola,
Ebû Ubeyde çıkıp: “Yâ Ömer, uğurlar ola!
Firârınız kaderu’llâhtan mıdır şimdi?”
Demez mi, Hazret-i Fârûk döndü. “Doğru,” dedi,
“Şu var ki bir kaderu’llâhtan kaçarken biz,
Koşup öbür kaderu’llâha doğru gitmedeyiz.
Zemîni otlu da, etrâfı taşlı bir derenin
İçinde olsa deven, yâ Ebâ Ubeyde, senin;
Tutup da onları yalçın bayırda sektirsen,
Ya öyle yapmayarak otlu semte çektirsen,
Düşün: Kaderle değildir şu yaptığın da nedir?”

Doğrusu, Hz. Ömer’in (r.a) bu muhteşem ifadeleri, “kader” meselesi hakkında Kıyamet’e kadar zihinlerde oluşacak sorulara cevap teşkil edecek kıvamdadır! Allah’ın bir kaderinden öbür kaderine kaçmak! Tıpkı, deveyi yalçın kayalıkta tutarsan aç, otluğa çekersen tok olmasının kaderle oluşu gibi…

Âkif, aynı minvalde Mevlana’dan ibretlik bir hikâye aktarır: “İhmalkâr bir adamcağızın evi iyice eskiyip neredeyse harabeye döner; duvarları da delik deşik hale gelir. Adam, her gün evine bakar ve şöyle der:

‘-Beni haberdar etmeden sakın yıkılma ha! Maazallah çoluk-çocuk mahvoluruz!’

Gün gelir, köhne ev daha fazla dayanamayıp yıkılır. Ailesi enkaz altında kalan adam evine bakıp:

Döner de der ki: “Meğer aldanırmışım, desene!
Ne oldu bunca niyâzım, ey âşinâ-yı kadîm?
Çocuklarım olacakken ben oldum işte yetîm!
“Sakın yıkılma haber vermeden!” demez miydim?
Bu muydu senden, a zâlim, bu muydu ümmîdim?!..”

Hikâye bu ya! Taş ve toprak yığınlarına dönüşen harabe ev dile gelir ve:

Zavallı âdeme der: “Haksız infiâli bırak!
Geçip de karşıma feryâd eder misin şimdi?
Haber mi vermedim, amma kulak veren kimdi?
Duvarlarımda yarık sandığın ağızlardan
Birer zebân-ı tezallüm uzattım, ey nâdân!
Fakat çamurla kapardın da her gün ağzımı sen,
Ziyâde söyleyemezdim, susardım artık ben!..”

“Hikâye, hâlimizin aynıdır, değil mi?” diye sorar Akif; sonra da cevabını yine kendisi verir: ‘Evet! Ama şu farkla: duvarlarının bir hayli kısmı yıkılmış olsa da millet binasını ayakta tutan temel sağlamdır. Kuvvetimiz de vardır. Adam olur da elbirliği ile gayret edip çalışırsak kurtulur, eskisinden de iyi oluruz.’

(Bakınız: Abdullah Yıldız, İstiklâl ve İstikbal Şairi Mehmet Akif Ersoy, Pınar Yayınları, İstanbul, 2020.)

Umudun şairi Mehmet Akif’in dediği gibi, yaşadığımız felaketlerden ders alır da maddi ve manevi olarak özünde sağlam olan temellerimizi elbirliğiyle tahkim eder ve geleceğimizi de hep birlikte o sağlam temeller üzerine inşa edersek kaderimiz de öyle şekillenir ve yarınlarımız için umutvar olabiliriz inşaallah.

Abdullah Yıldız