Çocuğun Davranışlarına Doğru Tepkiler Verebilmek 2

Tepkilerimizi ve cümlelerimizi çocuğun gelişim aşamasına göre ayarlayabilmemiz çok önemlidir. 2 yaşında bir çocuğun bilinci ve kavraması ile 5 yaşında ki bir çocuğun bilinci ve kavrayışı aynı değildir.

Eğitim bitmeyen bir yoldur. Çocuklarımıza vermek istediğimiz eğitim için belirli planlar yapar şu konuda neler yapabilirim diye düşünürüz. Ancak bazı eğitim süreçleri plansız, anlık tepkilerden oluşur. Eğitimcilerin ve ebeveynlerin karşılaştıkları hazırlıksız durumların ve verilen tepkilerin ise çocuk psikolojisi ve davranış gelişimi üzerinde ki etkisi planlı programlı eğitimden daha az değildir. Geçen hafta ki yazımızda çocuğa vereceğimiz tepkide olmazsa olmaz olan sakinlik ve doğru ses tonundan bahsetmiştik. Bu hafta ki yazımızda tepkilerimizdeki farkındalık ve anlayıştan bahsedeceğiz.

Farkındalık ve Anlayış

Tepkilerimizi ve cümlelerimizi çocuğun gelişim aşamasına göre ayarlayabilmemiz çok önemlidir. 2 yaşında bir çocuğun bilinci ve kavraması ile 5 yaşında ki bir çocuğun bilinci ve kavrayışı aynı değildir. 2 yaşında ya da 6 yaşında bir çocuğun tecrübesi ne kadardır? Nesneleri ne kadar tanıyordur? Yapılmaz dediğimiz bir şeyin neden yapılmaz olduğunu anlayabilmiş midir? Anladığını zannettiğimiz şeyi içselleştirebilmiş midir? Çocuğa “ beni dinlemiyor, inat ediyor, çok yaramaz “ eleştirilerini getirmeden önce Onun gelişim aşamalarını doğru bilmek, hareketlerine doğru ve geliştirici tepkiler verebilmek için şarttır. Çocukları yetişkinlerden ayıran gelişim özelliklerinin farkında olmak Onlara karşı anlayışımızı arttıracaktır. Her davranışıyla örneğimiz sevgili peygamberimizin çocukların gelişim özelliklerinin farkındalığı ve Onlara olan anlayışı ile ilgili bir örneği paylaşmak güzel olacaktır.

Peygamberimizden Bir Misal

Peygamberimiz, bir gün Enes’ten bir yere gitmesini istedi. Ancak Enes yola çıktı, yarı yolda, sokak aralarında oynayan çocuklarla karşılaştı. Onları seyrederken, kendini oyuna kaptırıverdi. Bir ara serin ve yumuşak bir elin kendisini ensesinden tuttuğunu fark etti. Döndü baktı, arkasında Peygamberimizi gördü. Kendisine gülümseyerek, “Söylediğim yere gittin mi?” diye sordu. Enes ise “Hemen gidiyorum” diye cevap verdi.

Örnek 1

Yetişkin, 2 yaşındaki çocuğa bahçede top verip atmasını öğretir. Çocuk bu oyundan çok zevk alır. Ancak aynı yetişkin, çocuk evdeki topu (bu çocuğun top olarak kullanacağı her hangi bir nesnedir.) attığı zaman kızar ve ani bir azarlama ile tepki verir. Oysaki çocuk için bahçede oynadığı top ile evde atmaya çalıştığı nesne arasında bir fark yoktur. Tek fark yetişkinin gösterdiği tutarsız tepkidir. Çünkü çocuk henüz nesnelerin gerçek anlamlarını kavrayacak olgunluğa erişmemiştir.

Örnek 2

2 yaşlarında bir çocuk kardeşini ya da arkadaşını ısırma girişiminde bulunabilir. Böyle bir durumda arkadaşını neden ısırdın diye büyük bir tepki vermek ya da canını acıtmak anlayışsız ve çocuğu suçlayan bir tepki olacaktır. Çünkü 2 yaşına kadar çocuk etrafında ki nesneleri ağzına sokarak tanımaya çalışır. Farklı bir insanı tanımaya çalışması da onu ısırmaya yönlendirebilir. Böyle bir durum karşısında ses yükseltmek yerine sakince “hayır “ demek ve çocuk bunu anlayana kadar sabretmek doğru tepki olacaktır.

Örnek 3

Çocuklar meraklıdırlar. Yetişkinlere gereksiz ve saçma gelebilecek her şeyi sorabilirler. 6 yaşından sonra sordukları sorular daha derinleşmeye başlar. Bazen bu sorular yetişkin için rahatsız edici ya da bilgisi dışında olabilir. Bu durumlarda çocuğa “büyüyünce öğrenirsin, nerden buldun bu soruları…vs “ gibi geçiştirici, öğrenme isteklerini köreltici cevaplar vermek yerine “şu an bu soruna cevap veremeyeceğim, daha sonra konuşabiliriz, ben de bilmiyorum birlikte araştırabiliriz…vs “ gibi destekleyici ve anlayışlı cevaplar vermek doğru olacaktır.

Bunlar ve örneğini çokça arttırabileceğimiz ne yapacağımızı tam olarak bilemediğimiz olaylar karşısında anlayış gösterilebildiği ve ses tonu ayarlanabildiği sürece anlık yanlış tepkiler vermekten korunmuş oluruz.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi