Çocuklar şakadan anlar mı?

Şeyma DEMİRCAN NAMAZCI

Gülme, gülümsetme insan ilişkilerinde en pozitif iletişim yoludur. Çocukların güvenini, sevgisini kazanmak Onlarla daha sağlıklı iletişim kurmak içinse gülümseme ve gülümsetme önemlidir. Onların yüzünü güldürmek kısa anları tatlı gülücüklerle kaliteli hale getirmek ise minik şakalarla mümkün olur. Ancak tüm iyi niyetle yapılmak istene şakalara, çocukların tepkileri yetişkinlerin beklemediği şekilde olabilir. Hatta bazen bu şakalara korkarak, ağlayarak tepki verebilirler. O halde çocukların şakadan ne anladıklarını, nelere gülümsediklerini ve yetişkinlere neden beklemedikleri tepkiler verdikleri bilmek faydalı olacaktır.

Çocukların Şaka Anlayışı

(0-3 yaş dönemi)

Çocukların yüzlere ve seslere karşı ilk bilinçli gülümsemesi 3 aylıkken görülmeye başlar ve algılarına göre gülümseme sebepleri değişerek gelişim gösterir. 6 aydan sonra duydukları ani seslere “ce” oyunlarına gülmeye başlarlar. 2 -3 yaş aralığı ise kendilerini ve nesneleri anlamlandırmaya başladıkları zaman aralığıdır. 2 yaşında bir çocuğa “ne tatlısın bal mısın sen”  dediğinizde hayır ben “ayşeyim, zeynebim” şeklinde tepki verir. Çünkü çocuk kendini tanımaya başlamıştır ve kendisini ismiyle özdeştirmiştir. Ona balsın demek çocuk için sadece bir anlam kargaşasıdır. Bu yaş döneminde ki çocuk sözcükleri yeni anlamaya başladığı için sözel şakalardan anlamayacaktır. Ancak hoplamalı-zıplamalı vücut hareketlerini eğlenceli bulurlar ve gülerler. Bu yaş aralığındaki bir çocukla koşmak, koşarken bilerek düşmek en eğlenceli şaka olacaktır.

(3-4 yaş dönemi)

Bu yaş dönemi dil gelişiminin gelişmeye başladığı dönemdir. Çocuklar artık nesnelerin adlarını bilirler ve doğru kullanırlar. Bu dönemde artık iyi tanıdıkları nesnelere ve beden bölümlerine bilerek yanlış ad takılmasını komik bulurlar. Gözümüzü gösterip “ burnum iki tane mi “ dememiz Onlar için komik bir şaka olabilir. Ancak bu dönemde kelimelerin mecaz ve soyut anlamlarını kavrayamadıklarının bilinmesi gerekir. “Beni üzersen annen olmam, Sen bizim çocuğumuz ol”  vb cümleleri bu yaşta ki çocuk için travma cümleleri olabilir.

(5-6 yaş dönemi)

Bu yaş dönemi dil gelişimin tamamlanmaya başladığı dönemdir. Çocuk bu dönemde heyecanlı masallara, komik hayvan maceralarına gülmeye başlar. Zıt ve eş anlamlı kelimeleri öğrenmeye başladığı için bilmecelere ilgi gösterebilir. Artık sözel şakaları anlayabilir. Ancak yine de atasözlerini ve fıkraları anlayacak mizah olgunluğuna erişememiştir.

O halde çocuklara şaka yaparken dikkatli olmak gerektiğini, Onların gelişim özelliklerini bilmeden yanlış cümleler kullanmanın gülümsetmeye değil korkutmaya neden olabileceğinin farkında olmalıyız. Bu farkındalıkla ve anlayışla yaklaştığımızda ise küçük şakalarımızın Onları ne kadar mutlu edeceğini ve güldüreceğini göreceğiz.

 Rahmet Peygamberi Hz. Muhammed’nin şakaları, tebessüm dolu çehresi ve çocuklarla şakalaşması ise ölçülü ve farkındalıklı şakalaşmanın önemini ve güzelliğini yine bizlere birçok örnek ile gösteriyor. Burada Peygamberimizin çocuklarla şakalaşmasına ilişkin bir rivayeti de paylaşmak istiyorum.

Hz.Peygamber(s.a.s)arkadaşlarıyla beraberken dört beş yaşlarında bir çocuk görür.Ona nasıl bir şaka yapabilirim diye düşünürken ,ilerideki kuyudan su çekilmişdolu kovayı görür.Hemen kovanın yanına gider ve ağzını su ile doldurur.Yanakları suyla şişer.Herkes ne yapacağını merek etmektedir.Oradakilerin Rasulullah’a(s.a.v) baktığını gören çocuk da Rasululullah’ı(s.a.v) izlemeye başlar.Ardından Rasul’u Ekrem(s.a.v)ağzı şişmiş bir halde çocuğun yanına gelir.Çocuk gözlerini açmış hala bakmaktadır.Allah Rasulu(s.a.v) birden ağzındaki suyu ufaklığa doğru püskürtür.Çocuk öyle keyif alır ki bu şakadan,o ve etrafındaki herkes katıla katıla güler.