Darbeler 8: Muhtıra Dönemi

1970’li yılların ilk yarısı sosyalist kadrolarla NATO yanlılarının savunma bürokrasisindeki yakın mücadelesine sahne oldu.

1960’lı yılların sonlarında durum Menderes dönemini andırıyordu. Kuvvetli halk desteği olan Adalet Partisi’nin başbakanı Demirel, ekonomik kalkınma ve büyük altyapı projeleriyle kendine güveni arttıkça bağımsız adımlar başladı. Sovyetler Birliği’yle İskenderun Demir Çelik ve Seydişehir Alimünyum gibi işbirliği projeleriyle yakınlaşma başladı. Eisenhover bursiyeri ve Amerika’nın desteklediği hatta başa getirdiği bir kişi olarak bunları yapması Demirel’e karşı Batı hoşnutsuzluğunu ortaya çıkardı.

Menderes, Demirel, Özal, Çiller ve Erdoğan’ın ortak yönleri, başta Batı’yla çok yakın olmaları, hatta tam destek almalarına rağmen bağımsız hamleler yapmaları ve zıtlaşmalarıdır. Demirel’in diğerlerinden farklı yönü, bunu sonradan tamir etmesi ve Amerika ve İngiltere’ye dersini aldığına ikna etmesidir.

Marksist Doğan Avcıoğlu Yön dergisi sivil ihtilalci ekibiyle eski darbeci Cemal Madanoğlu cuntası ve kuvvet komutanları Gürler ve Batur’un bir araya gelmesiyle Türkiye’de Baas Partisi benzeri bir sosyalist yönetimi tesis etmek üzere 9 Mart 1971’de kanlı bir darbe yapılmasına karar verildi.

Fakat başta 1. Ordu komutanı Faik Türün’ün karşı müdahalesiyle bu darbe girişimi başlamadan püskürtüldü ve sol kadroları tasfiye etmek üzere 12 Mart muhtırası, yani hükümet uyarısı yapıldı.

Menderes’in idamını iyi hatırlayan Demirel, hiç zaman geçirmeden ve direnmeden istifa etti. Bunun yanısıra CHP’de sol yapılanmayı teşvik eden genel sekreter Ecevit de istifa ederek partinin başında zayıf bir İsmet İnönü kaldı. İki büyük partinin etkisizleşmesinin yanısıra Erbakan’ın yeni kurulmuş Milli Nizam Partisi de kapatıldı. 1973 seçimlerinden sonra CHP-MSP koalisyonuna kadar teknokrat hükümetler denen askeriyeye bağlı hükümetler kuruldu. Bu süreçte genelkurmay başkanı olan Gürler, cumhurbaşkanı olmak amacıyla istifa etti; parlamentoya baskı amacıyla Batur’un emriyle F-4 jetlerine TBMM üzerinde alçaktan uyarı uçuşları yaptırıldı. Ancak derin devletin NATO kanadının meclisi desteklemesi ve hala partisinin başındaki Demirel’in CHP’nin de yardımıyla siyasetle ilgisiz bir emekli oramiral olan Fahri Korutürk’ü getirmesi sonucu 9 Mart ekibinin son parçası Gürler-Batur ekibi de tasfiye edildi.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi