“Doğru Yol Budur.” Hele Bir Yürü Bak Ne Gençler Göreceksin Geride?

“Gençler deizme, ateizme kayıyor.” denilse de Ariela Keysar ve Juhem Navarro-Rivera’nın incelemesine göre ateistler, dünya nüfusunun %7’sine tekabül ediyor.[1] Yani dinler değil, dinsizlik zor durumda. Karl Marks (1818-1883), “Din afyondur.” demiş olsa da halklar dini değil, Marksizm’i kenara çekti. Demek ki irşad faaliyetleri açısından umutsuz olmaya gerek yok. Sadece dindarlığın görünümleri değişiyor. Bu da dijital çağda irşad faaliyetlerinin nasıl yapılması gerektiği sorusunun değerini gösteriyor. Bu yazıda şu soruların yanıtları aranacaktır: “İslami faaliyetlerin projelendirilmesinin faydası ve önemi nedir? Gençlerin camiye yönlendirilmesi ile ümmetçi olma arasında doğrusal bir ilişki var mıdır? Gençlerin daha fazla ilgisini çekecek yeni bir cami tasarımı olabilir mi? İslami çevreler niçin ilahiyatlar ve İmam Hatip okullarıyla ortak alanlar bulmalıdır? Gençlere İslam’ı anlatırken internet imkânlarından nasıl faydalanılabilir?”

Proje bazlı çalışma önemli. İslam’ı yayma amaçlı faaliyetler, (sorumluluk yüklenenler, amaç, yöntem, bütçe vs. açısından) kayıt altına alınmalı. Bu kayıtlar, İslami faaliyetlerin nereden nereye geldiğinin başka bir deyişle geriye mi ileriye mi gidildiğinin kanıtları olacaktır. Ayrıca Türkiye’de İslami ıslah çabalarının tarihini, sosyolojisini vb. yazmak isteyen araştırmacılara “içeriden” veri aktarımı sağlanmış olacaktır. Böyle yapılmazsa Müslümanlar tarihlerini Bernard Lewis’ten (1916-2018), Ruşen Çakır’dan vs. okumak zorunda kalıyor. Söz edilen tarzda faaliyetlerin Müslümanlar tarafından kayda geçirilmesi, gelecek nesillerin günümüz faaliyetlerinden faydalanma oranını artıracaktır.

İslami hassasiyeti olan STK’ler, gençlerini camiye yönlendirmelidir. Cami cemaatiyle ortak faaliyetler yapılmalıdır. Gençlerin camiye gelmeleri cami cemaatini sevindirecektir. Camiye gelen çocuklarla/gençlerle din görevlisi irtibatı güçlüyse o çocuklar büyüyünce de cami merkezli faaliyete katkı sağlamaktadır. Ayrıca cami ile kuvvetli bağ kurulduğunda Kur’an’ı asıl dilinde okuyabilme oranı artacak ve Arapça öğrenme eğilimleri güçlenecektir. Bu da İslam ümmetiyle Müslümanların bağlarının güçlenmesi demektir. Ümmetçi Müslümanların da istediği bu değil midir?

Yeni cami tasarımları gereklidir. Derslikli ve etkinliklerin yapılabildiği basketbol, masa tenisi vb. alanlar olmalıdır. Minikler için de oyun alanları kurulmalıdır ki gelen velilerin de çocukların da kulağı ezana aşina olsun. Ayrıca camilerde kuvvetli bir internet bağlantısı “ölçülü internet kullanımı” için bir zemin hazırlayabilir. Kamu hizmeti olarak okullara verildiği gibi camilere de verilmelidir. Cami gençler için ahlaklı bir sosyalleşme mekânı fonksiyonu görmelidir. Bu amaçla gençlerle ayda bir de olsa bir araya gelip namaz sonrası yemek, piknik, çiğ köfte, basketbol, masa tenisi türü etkinlikler yapılabilir.

İslami çevrelerin ilgilendiği gençler, ilahiyatlar için bir laboratuvar niteliğindedir. İlahiyat öğretim elemanları ürettikleri bilgiyi onlarla paylaşmalı, onlara vakit ayırmalıdır. İslami çevreler de hakikatin hepsini değil, bir kısmını kavradıkları gerçeğiyle hareket etmeli ve ortak etkinliklere kendilerini açık tutmalıdır. Böylece ilahiyatların “hayata dokunan bilgi” üretmelerine de vesile olacaklardır.

Dini hassasiyeti olanların İmam Hatip okullarıyla da irtibatı güçlü olmalıdır. Bütün eğitim öğretmenlere bırakılmamalı, öğrencilerin iyi yetişmesi için onlara destek olunmalıdır. “İmam Hatipli gençler eskisi gibi değil.” eleştirisi yapılsa da dengi okullarla karşılaştırıldığında bu eleştirilerin pek de sağlam temellere oturmadığı görülecektir, görülmelidir. Karşılıklı ziyaretler önemli açılımlar sağlayacaktır.

Gençlere ulaşmak için internet imkânları muhakkak devreye sokulmalıdır. Anadolu Ajansı (26.08.2021) haberine göre İnternet kullanım oranı 16-74 yaş grubundaki erkeklerde yüzde 87,7, kadınlarda yüzde 77,5 olarak gerçekleşmiştir. We Are Social, 2022 Temmuz 2022 küresel internet kullanımı raporuna göre dünya, günde 6 saat 49 dakika internette vakit geçirmektedir (TRT Haber 21.7.2022). Bu durumda gençlere dönük irşad faaliyetleri internetten bağımsız düşünülemez artık. Tebliğ, internet ile 7 gün 24 saat yapılabilir hale gelmiş bulunmaktadır.

Gençlere yönelik irşad faaliyetlerini yürütmek için Instagram, Twitter, YouTube içerikleri üretebilir, yayınlayabilir ya da başkalarının ürünleri “Kaynak göstererek” tümden ya da kesip şekil vererek kullanılabilir. İrşad faaliyetleri için üretilen içerikler tekrar tekrar izlemeye müsait olduğundan hatta YouTube değişik dinleme hızlarına izin verdiğinden faaliyetlere önemli bir destek olacaktır. Ayrıca gençler o mecralara ilgi gösteriyor. Sözgelimi, doğrudan iyiliği emir ve kötülüğü yasaklama, gençleri etkilemiyor. Bu amaçla Instagram üzerinden gence gönderilen özel mesaj daha fazla etki oluşturuyor.

Sonuç olarak gençlerin ıslahı konulu çalışmaların projelendirilmesinin Türkiye’deki İslami faaliyetlerin tarihinin Müslümanlarca yazılmasına fayda sağlayacağı, cami ile ümmetçi çizginin kesişmesi gerektiği, gençlerin ilgisine hitap edecek bir cami tasarımının mümkün olduğu, İslami çevrelerin ilahiyatlar ve İmam Hatip okullarıyla ortak faaliyetler geliştirmelerinin kolay ve gerekli olduğu, gençlere İslam’ı ulaştırırken internetin iyi imkânlar sunduğu söylenebilir.

[1] Vikipedi, “Dinsiz nüfusa göre ülkelerin listesi”, Erişim tarihi:  30.9.2022.