islami haberdini haberortadoğu haberleriislam coğrafyası
DOLAR
34,4690
EURO
36,3690
ALTIN
2.962,53
BIST
9.277,71
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Parçalı Bulutlu
18°C
İstanbul
18°C
Parçalı Bulutlu
Cuma Yağmurlu
18°C
Cumartesi Az Bulutlu
9°C
Pazar Az Bulutlu
10°C
Pazartesi Parçalı Bulutlu
11°C

Evrimci Tahrifatlar Karşısında Devrimci Peygamberler

Evrimci Tahrifatlar Karşısında Devrimci Peygamberler
28 Nisan 2023 09:30
A+
A-

Dinler Tarihine göre peygamberlik, sadece Yahudilik ile başlamaz. Bir başka ifadeyle monoteizm hakkındaki kutsal metinlerdeki bilgilerin, tekelci bir bakışla vahiy alan peygamberlerin kişisel çabaları olmadan anlaşılamayacağı fikri, hem teolojik açıdan hem de tarihsel açıdan doğru değildir. Aksine teolojik açıdan yeryüzündeki bütün kutsal kitaplar, Yahudi- Hıristiyan geleneği dışındaki peygamberlik tecrübelerine ve onların getirdikleri monoteizm fikrine açık kapı bırakmaktadır.

Tarihsel açıdan ise kadim Çin kültüründeki bilgeliklerin bile Yahudilik’teki peygamberlik fikriyle mesajı iletme bağlamında ortak noktalara sahiptir. Söz gelişi bunun için H. H. Rowley’in Kadim Çin ve İsrail’de Nübüvvet ve Din (Prophecy and Religion in Ancient China and Israel, 1956) çalışması dikkatimizi çekmektedir. Rowley, bu eserinde evrensel olarak birbirinden uzak iki köklü inanç dünyasının kutsal metinlerini karşılaştırmış ve farklı terminolojik alanlara sahip iki medeniyette görülen dinî benzerlikleri gün ışığına çıkarmıştır. Burada mukayese unsurları olarak Sürgün dönemi Yahudi “peygamberleriyle” Konfüçyus, Meng-tse ve Mo-tse gibi devrimci Çinli “üstadları” karşılaştıran Rowley, birbirinden tamamen farklı iki alanı karşılaştırmanın güçlüğünü aşarak, İbrani peygamberlik anlayışının özellikle yüce öğrenme ve öğretme gibi bazı önemli yönlerden Çin felsefesinin ünlü bilgelerinin yaklaşımlarıyla çok fazla uyum içinde olduğunu ortaya çıkarmış ve çok ender yapılabilecek fenomenolojik bir mukayese örneğine imza atmıştı.

Daha özelde Dinler Tarihinde büyük monoteist dinler diye tasnif edilen, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam, genetik açıdan birbirleriyle ilişki içindedirler ve düalist görüşlerine rağmen Zerdüştlük de onlara katılabilir. Bu dinler, tektanrı inancının tarihsel sürecini izlemede önemli yardımlar sağlayabilecek geleneklerdir. Dinler Tarihi büyük monoteist dinlerin bu konudaki katkılarının mahiyetini şöyle açıklar; eğer bu gelişmiş tektanrılı dinlerin bağlamlarına baktığımızda onların çoktanrılı bir çevre içinde yeni bir gelenek olarak doğduğunu görürüz. Buna göre her bir gelişmiş sistemin ortaya çıktığı tarihsel ve teolojik bağlam, ortak özelliklere, kültürel bağlamlar farklı karakterlere sahiptir. Söz gelişi tüm peygamberler ortak bir çaba ile sıkı bir dinî reform vasıtasıyla içinde doğduğu geleneği ıslah ederler. Yine bu sistemlerin tektanrıcılığının temelinde tek bir peygamberin tebliği yatmakta ve peygamber her dönemde yeni ve diri bir mesaj getirerek toplumu güncellemektedir.

Özellikle her türlü beşeri tahrifat, tağyirat ve tebdilat rağmen direnç gösteren İsrail peygamberlerinin çabalarıyla İsrail Tanrı fikri Yahveh’in asli unsuru olan ahlaki yönlerinin ve derin kutsallığın asla tam manasıyla bozulmadığı aşikardır. Aslında bu dışardan veya toplumsal muhalefet ile gelen bozulmalar karşısında İsrail peygamberlerinin koruma eylemleri Yahudi geleneğine göre Yüce Tanrı’nın eğitici bir gizemi sayılmaktadır. Dahası Yahudi monoteizmi zaman içinde büyük peygamberlerin eşi benzeri olmayan eşsiz ilhamlarıyla tamamen mahalli eylemlerle şekil kazanmaktaydı. Bu devrimci peygamberler, ruhun ölümsüzlüğü veya ruhun ezeli hayat umudu ışığında temizlenmesi gibi unsurlara kendi inançlarında yer vermeyip göze çarpan bir teizmi geliştirmişlerdi.

Sonuçta İsrail oğullarının Yahveh inancındaki tahrifatların izlerini kutsal metinlerde gözlemlemenin bile mümkün olduğunu iddia edebiliriz. Dinler Tarihine göre tıpkı erken kültürlerde Yüce Varlık anlayışının sosyo-politik şartlar altında medeniyet geliştikçe bozulmaya başlaması gibi Yahudi Yahveh anlayışı da saflığından uzaklaşmaya başlamıştır. Bu süreç esnasında devrimci karakterdeki İsrail’in büyük peygamberleri tarihe müdahale etmiş ve Yahveh öğretisini aslına döndürmeye ve onarmaya çabalamışlardır. Ancak benzer şeyi tam bir tahrifat formu olarak Hıristiyanlık için benzer şeyleri söyleyemeyiz. Zira Ortaçağ’da Katolik Kilisesi’nde gözlemlenen azizler kültü, misyoner kutsal yolculuk fikri ve halka açık diğer putperest törenleri bile bu gelenekteki tahrifatın en somut örnekleri olarak değerlendirilebilir.

Prof. Dr. Mustafa Alıcı

 

ETİKETLER: ÜSTMANŞET, yazarlar
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.