Fransa, Afrika’da Bir Şehirden Daha Kaçtı

Batı Afrika ülkesi Mali’nin kuzeyinden çekilmeye devam eden Fransa, tarihi Timbuktu şehrindeki askeri üssünden geri çekildi.

Fransız ordusundan ve bölge kaynaklarından yapılan açıklamaya göre, Fransa ordu güçleri, ülkenin kuzey kesimindeki Timbuktu şehrindeki son üslerini de kapatarak şehirden tamamen çekildi.

Şehrin askeri sorumluluğu tamamen yerel güçlere ve Fransa dışındaki uluslararası birliklere bırakıldı.

Timbuktu şehri, 2012 yılının Haziran ayında cihat yanlısı gruplarca kontrol altına alınmıştı. Şehir, 2013 yılında başlayan askeri müdahaleye paralel olarak, 2013 yılı Ocak ayı sonunda Fransa tarafından ele geçirilmişti.

Fransız ordusu Ekim ayında Kidal, Kasım ayında Tessalit’teki askeri üsleri de terk etmişti.

Fransa, Rusya’nın bölgeye dahil olma girişimleri sonrasında Mali’nin kuzeyindeki operasyonlarını sona erdirme yönünde karar vermişti.

Fransa’nın Barkhane gücünün komutanı General Etienne du Peyroux, çekilme sürecinde amacın bir güç boşluğu doğurmak olmadığını, bölgeleri sorumlu bir şekilde Mali ordusuna bıraktıklarını belirtti.

Fransa 2013 yılı başında müdahil olduğu Mali’de cihat yanlısı grupların etkinliğini sona erdirememişti.

Fransa’nın Mali Sömürgüsü

Mali, 19’uncu yüzyıldaki sömürge yarışında, birçok diğer Batı Afrika ülkesi gibi Fransa tarafından sömürgeleştirildi.

20’nci yüzyılın ortasına kadar Fransız sömürgesi olarak kalan ülke, 1960 yılında bağımsızlığını ilan etse de, ilerleyen yıllarda bölgedeki diğer ülkelerin kaderini paylaştı.

Eski sömürgeci devletler, genç Afrika ülkeleri üzerindeki etkinliklerine bağımsızlık ilanlarının ardından da devam etti.

1960’ın ardından darbeler ve iç sorunlarla geçen yıllarda Mali’da Fransız etkisi hiç azalmadı.

1990’larda demokratik ortama geçilirken, Fransa kimilerine göre ‘perde arkasından’ Mali’yi yönetmeye devam etti.

Mali’ye Aaskeri Harekat

Mali ve çevresinde cihat yanlısı ve ayrılıkçı hareketler, 2011 yılının sonlarına doğru faaliyetlerini artırdı.

Kısa bir süre içinde ülkenin yaklaşık üçte ikisini kontrol altına alan gruplar başkent Bamako’ya yaklaştı.

El Kaide bağlantılı grupların bölgedeki varlığı günden güne artarken, Fransa Mali’ye yönelik askeri harekatını 11 Ocak 2013 tarihinde başlattı.

Ancak Fransız askerleri ve yerel güvenlik güçlerinin bu gruplara karşı kapsamlı harekatı beklendiği gibi bir kapsamda gerçekleşmedi.

“Fransa’nın Afganistan’ı”

Bazı hava saldırıları ve nokta operasyonlarda El Kaide bağlantılı üst düzey isimler hedef alınsa da grupların dağınık yapısı, kendilerine karşı yapılan saldırıları görece olarak etkisiz kılıyor.

Bu durum özellikle Batı basınında “Fransa Mali’de hayalet savaşçılara karşı savaşıyor” ve “Mali Fransa’nın Afganistan’ı haline geldi” gibi yorumlara sebep oldu.

Fransa, Mali’de harekatın başladığı tarihten bugüne kadar resmi rakamlara göre 38 asker kaybederken, yerel güçlerin kayıpları ise binlerle ifade ediliyor.

Burkina Faso, Çad, Mali, Moritanya ve Nijer’in katılımıyla oluşturulan ve ülkede Fransa’nın yanındaki en aktif yerel güç olan G5 Sahel oluşumu her geçen gün kayıp vermeye devam ediyor.

El Kaide’nin Organize Oluşu

Fransa müdahalesinin ardından Mali kuzeyindeki çöl bölgelerine ve sınır hatlarına çekilen El Kaide bağlantılı gruplar, bir süre sonra yeniden organize oldu.

2017 yılının Mart ayında bu gruplar kapsamlı bir birleşmeye gitti.

Cemaat Nusret el İslam vel Müslimin (CNİM) adı altında gerçekleştirilen birleşim, bölgede var olan tüm El Kaide bağlantılı grupları bir araya getirdi. Bu gruplar arasında Ensaruddin, El Murabitun, Macina Özgürlük Cephesi ve İslami Mağrip El Kaidesi’nin Sahra kolu bulunuyordu.

Bu birleşimin ardından Batı Afrika bölgesinde ve bilhassa Mali özelinde saldırılar daha kapsamlı, daha organize ve daha sık hale geldi.

Özellikle Mali’nin kuzeyindeki Timbuktu, Tessalit, Gao, Kidal gibi bölgelerde ve ülkenin orta kesimindeki Mopti çevresinde saldırılarını artıran grup karşısında Fransa öncülüğündeki güçlerin kayıpları günden güne arttı.

Mali Niye Önemli?

Batı Afrika’da bir kavşak noktası niteliğinde olan Mali, hem bölgede çıkarı olan devletler hem de devlet dışı silahlı aktörler için önemli bir merkez.

Aynı zamanda ülke, Afrika’da doğal kaynaklar bakımından en zengin ülkelerden biri.

Sömürge öncesi dönemde Mali’ye hükmedenler zenginlikleriyle anılıyordu.

Bilhassa 14’üncü yüzyılda Batı Afrika’da bulunan Mali Krallığı’nın başındaki Mansa Musa, bugün tarihçiler tarafından dünyanın gelmiş geçmiş en zengin insanı olarak kabul ediliyor.

Zenginliği bugüne kadar ulaşan ülkede altın, elmas, mücevherat, Boksit, Uranyum, Fosfat gibi madenler bol miktarda bulunuyor.

Söz konusu yerel kaynaklar da Mali’yi Fransa için oldukça önemli kılan bir başka etken.

Buna ek olarak cihat yanlılarının ülkeyi, tüm Batı Afrika’daki Fransız çıkarlarına karşı bir üs olarak kullanması ve ülke coğrafyasının da buna elverişliliği, Fransa’nın Mali’ye verdiği önemin sebeplerinden.

Tüm bunlar göz önüne alındığında, Mali’de savaşın bir süre daha devam edeceğini söylemek güç değil.