Gazprom Türkiye İle Anlaşma Telaşına Düştü

Enerji Bakanı Fatih Denmez Anadolu Ajansı’na verdiği demeçte, Türkiye’nin Gazprom ile 1 Ocak 2022’de sona eren ve yıl sonuna kadar yeni gaz tedarik sözleşmeleri imzalamayı beklediğini söyledi.

Yılda 8 milyar metreküplük  hacmin yarısı devlete ait BOTAŞ şirketine düşüyor, geri kalanı – özel ithalatçılar için Avrasya gaz (0,5 milyar metreküp), Shell (0,25 milyar metreküp), Boğaz gaz (0,75 milyar metreküp) ve Enerco (2,5 milyar metreküp).

Bakan Dönmez’e göre, yeni sözleşmelerin süreleri üç ila on yıl arasında değişebiliyor. BOTAŞve özel ithalatçılar için de arz fiyatının aynı olacağını kaydetti.

İkinci durum son derece önemlidir, çünkü daha önce Türkiye, BOTAŞ’ın fiyatıyla ilgili olarak özel ithalatçılar için indirimlerde ısrar etmiştir. Bu durum, ülkedeki gaz fiyatlarının ağırlıklı olarak düzenleniyor olması ve 2014’ten bu yana yetkililerin, özel ithalatçıların iç piyasada kayıpsız gaz satmalarına izin verecek bir oranda artırmaya zamanlarının olmamasıyla açıklanıyor. Tarifelerdeki hızlanan artış, esas olarak, Türk lirasının, gaz ithalat sözleşmelerinin aday gösterildiği dolar karşısında sürekli olarak zayıflamasından kaynaklandı. BOTAŞ, aynı zamanda gaz taşıması ve iç piyasada gaz satışlarından kaynaklanan tekrarlayan kayıpları karşılamak için başka gelirleri olması nedeniyle daha az savunmasız.

Sonuç olarak, 2014-2017’de Gazprom, özel ithalatçılara çeşitli indirimler sağladı, ancak yine de çoğunun finansal istikrarı sürdürmesine izin vermedi.

Kommersant’ın tahminlerine göre sadece 2019’da özel ithalatçılar Gazprom’a al ya da öde şartlarında yaklaşık 1,7 milyar dolar ödemedi ve Rus şirketi ilgili uluslararası tahkimleri kazanmasına rağmen hala bu parayı alamıyor.

Bu nedenle, Kommersant’ın bilgisine göre Gazprom, süresi dolan sözleşmeleri kapsamındaki tüm hacimleri Botaş’a geri devretmeyi teklif etti (2009 ve 2012 “gaz salımlarına” kadar Gazprom ile tüm sözleşmeleri elinde tutan devlet şirketiydi).

Şimdi durum, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın enflasyon yükselişinin arka planına karşı sıkı bir para politikasına geçmeyi reddetmesi nedeniyle Kasım ayında kademeli bir zayıflamadan hızlı bir düşüşe dönüşen lira kurunun dinamikleri ile karmaşıklaşıyor. %20’ye kadar. Yılın başından bu yana lira, dolar karşısında değerinin yüzde 45’inden fazlasını kaybetti ve bunun yarısı – Kasım ayının başından beri. 23 Kasım’daki panik işlemi sırasında oran 1 dolar başına 13,45 liraya düştü. Artan dünya gaz fiyatları karşısında yerel para biriminin değer kaybetmesi, özel şirketler bir yana, Botaş için bile ithal gaz alımını zorlaştırıyor. Aynı zamanda, Rus gazı şu anda Türkiye için piyasadaki en ucuz seçeneklerden biri ve Gazprom’a göre 2021’in on ayında arz %110 artarak 23 milyar metreküpe ulaştı. Gazprom’un Türkiye ile kontratlarının toplam portföyü şu anda 32 milyar metreküp.

FNEB’den Aleksey Grivach, “Gazprom’un önemli bir müşterisi olarak Türkiye’nin ölçeği ve özel ithalatçıların yükümlülüklerini yerine getirmesiyle ilgili kronik sorunlar göz önüne alındığında, durum gerçekten önemsiz değil” diyor.

Ona göre, Türkiye özel şirketleri Rus gaz tedarik zincirinde tutmayı planlıyorsa, o zaman ödeme güçlerinin devlet garantileri sağlanmalıdır. Alternatif bir senaryo, onlarla tam veya kısmi ön ödeme koşuluyla nispeten kısa vadeli sözleşmelerin yapılmasıdır. Ayrıca Gazprom, Türk şirketlerine yoğun talebi karşılamak için elektronik ticaret platformunda gaz satın almalarını teklif edebilir.