Gıybet İnsan Onuruna Tecavüzdür I

Bismillahirrahmanirrahim

Bizlere konuşma yeteneğini veren ve en güzel şekilde konuşmamızı emir buyuran yüce Allah’ımıza hamd ederim. Güzel konuşmanın en canlı örneklerini bizlere öğreten aziz Peygamberimiz biricik hayat önderimize kalbi ihtiramlarımı arz eder, şanını yüceltmesini yüce Mevla’mızdan niyaz ederim.

Bu sohbetimizde Gıybet İnsan Onuruna Tecavüz Nitelikli Bir Haramdır konusunu işlemeye çalışacağız. Bu konu, yediden yetmişe her birinizi gerçekten yakından ilgilendiren bir konudur.

Dil Cennet ve Sebebi Organımızdır

Bir kişi gelir ve aziz peygamberimize sorar:

-Ey Allah’ın elçisi, benim için en çok endişe buyurduğunuz nedir? Aziz Peygamberimiz Efendimiz dilini işaret ederek “dilindir“ buyurur. Salât üzerine olsun Aziz Peygamberimiz Efendimiz insanları en ziyade Cehennem azabına düşürecek suçların / günahların üreme organı yanı sıra dil ile işlenecek günahlar olacağına da dikkatlerimizi çekmiştir. O, cinsel organı ve dilini haramlardan koruyabilecek olanın Cennet’e gireceğini de şöylece müjdelemiştir:

“- Kim bana üreme organı ve dilini haramlardan koruyacağına garanti verebilir ki be de ona  Cennet’e gireceğini garanti edeyim.”

Dil İle İşlenebilecek Suçlar/Günahlar

Cehennemlik kılacak kadar önemli olduğuna göre dille işlenebilecek olan günahlar nedir diye soralım ve açıklayalım:

Yalan, zanna dayalı söz, alay, aşağılama, cinsel içerikli olan ve olmayan çirkin ifadeler, jurnal, iftira ve konumuz olan gıybet.

Bunlar, dille işlenebilecek suçlar ve günahların başlıcalarıdır.

Kur’ân ve Sünnet’te Gıybet Haram

Sevgili kardeşlerim, biliyorsunuz konuşmalarımız ve yazılarımızda sık sık  hatırlatıyorum. Bir konunun İslâm nitelik kazanabilmesi için Yüce Rabbimizin kitabı Kur’ân’da bir referansının olması veya aziz peygamberimizin mübarek sünnetinde yer alması gerekir. Kur’an-ı Kerim’in Hûcurat suresinin 12. âyetinde şöyle buyurulur:

“Ey iman edenler, zannın bir çoğundan / zanna dayalı işlem yapmaktan kaçının, zira zanna dayalı işlemlerin bir bölümü günahtır. Sakın ha hataları da araştırmayın. Birbirinizi de gıybet etmeyin. Sizden biriniz hiç ölü kardeşinin etini yemek ister mi? Pek tabii bunu çirkin görürsünüz. Yaradan’ın bu emirlerine aykırılıktan korunun. Şüphesiz o, tövbeleri kabul edici, merhameti bol bir Rabdir.“

Güzel kardeşlerim zan, hataları araştırma ve gıybetin üçünün bu âyette haram kılınmasının sebebi gıybetin genelde bu sırayı takip etmesidir. İlk önce zanda bulunursunuz, sonra genelde hata araştırması yaparsınız ve böylece de  gıybetin içine düşersiniz.

Rabbimizin yasağı çizgisinde Peygamberimiz de gıybeti şöylece yasaklar:

“Ey kalpleriyle inanmadıkları halde dilleriyle ben Müslümanım diyenler! Sakın ha Müslümanları gıybet etmeyin. Onların hatalarını da, sakın ha araştırmayın.“

İlk Muhatabım Kendi Nefsimdir

Bu sohbeti yazar ve sunarken birinci derecede muhatap almak istediğim kendi nefsimdir. İnanınız sizlere bugüne kadar yaptığım sohbetler içerisinde benim de en ziyade dinlemeye, dinlediklerimi uygulanmaya muhtaç olduğum konu bu dur. O halde soralım, haram kılınan gıybet nedir?

Gıybet Nedir?

Bu sorunun cevabını en güzel şekilde verebilecek olan Aziz Peygamberimize soralım. Bizden önce sahabiler sordular:

 “Ya Rasullellah! Bize haram kılınan gıybet nedir?

• Fıtrat veya Müslüman kardeşini arkasından hoşlanmayacağı şekilde anmandır.“
• “Ey Allah’ın elçisi! Bir kardeşimizi hoşlanmayacağımız şeklide andığımızda, onda var olan bir vasfı dile getirmemiz de gıybet midir?
•  “İşte gıybet olan budur, eğer siz hem hoşlanmayacağı biçimde anar, hem de kendisinde olmayan vasıflarla nitelerseniz ona bir de iftira etmiş olursunuz..“ (Müslim Birr 70)

Sevgili kardeşlerim, gıybet yediden yetmişe hastalığımız olmuş, fakat daha acı olan bu hastalığın tedavisi için bizde irade, çevremizde doktor ve de hastanenin olmayışıdır.

Günlük yaşamımıza ve siyasî hayatımıza bakın, gıybetin iğrenç örneklerini göreceksiniz. Gıybete akademik hayatımızda bolca tanık olabilirsiniz. Tarikat ve cemaat ilişkilerinde de bu haramın çokça işlendiğini izleyebiliriz. Ticaret yaşamımızda daha çok görülen haram da budur. Dahası da var. Gıybet anne-baba ile evlat, karı ile koca arasında da yaygın olan bir haramdır.

Evlat Ebeveyn ve Karı Koca Arasında Gıybet Olur mu?

Cevabını benim de düşünmediğim soruyu birlikte soralım:

İnsan yetişkin çocuğunu, çocuklarda anası babasını olumsuz yönde anarken gıybet etmiş olur mu? Olur.

Karı koca birbirlerinin gıyabında hoşlanmayacağı tarzda anarlarsa gıybet olur mu? Olur. Çünkü bunların her biri Allah katında bağımsız şahsiyetlerdir.

İnanın sevgili kardeşlerim aile hayatındaki huzursuzluklarımızın, geçimsizliklerimizin temelinde önemsemediğimiz suizan ve gıybet gibi haramlar yatmaktadır.

İnsan olarak yaratıldığımız için bütün insanlar bizim fıtrat yani insan olarak yaratılışta  kardeşlerimizdir. Dünya küçüldü. Aklınıza gelebilir.  Çevremizde artık Budist, Şintoist, Ehl-i kitap(Yahudi, Hristiyan,) materyalist ve deist (Peygamberlik kurumuna ve âhiret hayatına inanmayan) yığınla insan var… Peki, onların, hoşlanmayacakları şekilde anılması haram gıybet kapsamına girer mi?

Sevgili kardeşlerim Kur’ân ile yoğrulan bir insan olarak ve Kurân’ı referans alarak ifade edeyim:

Rabbimiz Kur’ânı Kerimde Ehl-i Kitap olup zinadan ve metres hayatı yaşar olmaktan beri namuslu kadınların varlığını ve onlarla evlenebileceğimizi bildiriyor. (el-Mâide 5/5) Kendileriyle evlenebileceğimiz namuslu kadınlar aleyhine konuşmalarımız gıybet olmaz mı?

Rabbimiz Ehl-i Kitap olanların bir kısmını “Yüklerle mal emanet etsen emanete riayet edip iade eder “şeklindeerdemli kişiler olarak niteliyor. (Âl-i İmran 3/75) Allah’ın bu yönleriyle de olsa övdüğü insanları gıybet emek caiz olabilir mi?

Yurdumuza, temel haklar ve hürriyetlerimize saldırmadıkça, aleyhimize ittifaklar oluşturmadıkça -inancı veya inançsızlığı ne olursa olsun- bütün insanlara iyilikler yapmak, hukukî ve sosyal adalet göstermek Kur’ânımızın öğüdü olduğuna göre ilişkilerinde dürüst olan maddecileri ve deistleri gıybet helâl olabilir mi? (Mümtehine, 60/8,9)

Ali Rıza DEMİRCAN

Devam Edecek

*Üç bölümlük bu yazı dizimiz, bir televizyon sohbetimizin  deşifre ve tashih edilmiş şeklidir.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi