İradeyi Allah’a Teslim Etmenin Bir Duası Olarak “İnşaallah”

“İnşaallah” Kelimesi Almanca Sözlüğe Girdi

Almanya’nın en önemli sözlüğü kabul edilen, ülkede imla kılavuzu ve sözlük konusunda söz sahibi olan Duden‘in internet sitesinde “inşallah” kelimesinin Almancası ”inschallah” olarak verildi. Sözlükte kelimenin anlamı ”Allah isterse” olarak yer aldı. Kelimenin Arapça kökenli olduğu ve Müslümanlar arasında çok sık kullanıldığı vurgulandı. İnşallah sözünün Duden’in yeni çıkaracağı basılı sözlükte yer alıp almayacağı konusunda henüz bir açıklama yapılmadı.

İradeyi Allah’a Teslim Etmenin Bir Duası Olarak “İnşaallah”

“Eğer Allah dilerse/isterse” anlamına gelen “İnşaallah” kelimesi, kavram olarak aynı zamanda bir dua cümlesi olduğunu biliyor muydunuz? Onun için bilinçli Müslümanlar, hayata dair bir şey istediklerinde dileklerinin kabulü için mutlaka “İnşaallah” ibaresini de ekler. Çünkü bir şeyin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini ancak bizi Yaratan bilir. Çünkü gayba dair bütün bilgiler O’nun uhdesindedir. Allah, dilerse mutlaka olur, dilemezse asla olmaz. Bir şeyin olması için dua ederken de hayırlı ise olsun demekte fayda vardır.

Çünkü Allah’tan ancak hayır istemek, Müslümana yakışan bir vasıftır. İnşaallah hayırlı ise olsun, değilse olmasın diyebilmek de rıza makamında bir manevî olgunluktur. Çünkü kişi, istediklerini Allah’ın iradesine bırakmakla kendini manen emniyette hisseder. Olmasını arzu ettiği bir şey gerçekleşmediğinde ise üzülmez ve depresyona girmez. Çünkü bilir ki, bu kendisi için hayırlı değildir. Madem Allah, bunu murat etmedi o halde olmayana veya olmayacak şeye de olmuşçasına sevinmek gerekir.

Müslüman, bir şeyin olması için gayret gösterir ama Allah indinde olmayacağı anlaşılınca bunda ısrarcı olmaz. Zaten her yapmak istediğini Allah rızası için yapmalıdır. Bunun için de ta baştan Allah’ın ismini anarak, işe soyulmalıdır. Nitekim Kur’ân, eylem plânı yapan bir Müslümanın bireysel kararının katı ve kesin olmasından ziyade ilahî buutlu olması yönde ikazda bulunmaktadır

“Herhangi bir şey için Allah’ın dilemesi dışında (inşallah demedikçe), ‘ben onu yarın yapacağım’ deme…” (el-Kehf, 18: 23, 24).

Mezkûr âyet, Peygamberimize (sav) bir öğüt olarak inmiştir ama geçerliliğini günümüz Müslümanlar için de halen korumaktadır. İnsan, bir şey için ne kadar da çabalarsa çabalasın Allah istemediği müddetçe o şey meydana gelmez. Kişisel Gelişim Kitaplarında bize telkine edilen “Sen her şeyi başarabilirsin” gibi cesaretlendirici lafların hiçbir değeri olmadığı gibi insanı isyana ve inkâra bile sürükleyebilir. Doğrusu, “Allah isterse, sen her şeyi başarabilirsin” olmalıdır. Öyle ise Allah’ın razı ve memnun olabileceği şeyler istemek, akıllı bir yaklaşım değil midir?

Dünyada Allah’ın iradesi dışında bir şeyin gerçekleşmesinden O’nu tenzih eden irade sahibi bir Müslüman, Allah’ı tazim ederek, en doğru yaklaşımı sergilemiş olur. Çünkü kadere iman etmiş bir Müslüman, tercihlerinde ve isteklerinde ancak Allah’ın izin verdiği ölçüde hürdür. Kısacası insanın cüzi iradesi, bazı hâllerde Allah’ın külli iradesi tarafından sınırlandırılabilir. Hangi hallerde, neden veya niçin gibi sorulara fazla takılmadan, “olmadıysa bunu ancak Allah bilir, bunda da bir hikmet vardır” diyerek kadere teslim olur.

Allah ile Bağlantılı Diğer Kelimeler de İnşaallah Alman Sözlüğe Girer

Kur’ân kültürü ile beslenen Müslümanların lisanı da temiz ve anlamlı olur. Bu bağlamda “inşaallah” kelimesinin yanında bunun gibi değerli birçok kelime bulunmaktadır. Umulur ki bu kelimeler de Müslüman olmayan bütün toplumlarda sık sık duyulur, kullanılır da yabancı sözlüklere girer. Belki bu kelimeler sayesinde manevî düşünce boyutları gelişir de iman ile müşerref olurlar. İşte günlük hayatımızda kullandığımız Allah terkipli diğer güzel kelimeler:

Evelallah: Önce Allah, Allah’ın izniyle manasına gelir.

Eyvallah: Hakk’la kabul ettik, Haktandır. Allahaısmarladık, hoşça kalın, teşekkür ederim, evet, öyle olsun gibi memnuniyet de içeren anlamlarda kullanılır.

Fesübhânallah: Allah her türlü noksandan münezzehtir. Her türlü beşerî vasıf ve noksanlıktan Allâh’ı tenzîh ederim, anlamına gelen bu söz, şaşkınlık anlarında da kullanılır.

Hasbiyallah: Allah bana yardımıyla yetişir

Hasbünallah: Allah bize kâfi gelir.

Hay Allah: Vay Allah’ım, Allah’tan yardım dileme,

Maazallah: Her türlü kötülüklerden Allah`a sığınmayı ifade etmek için kullanılan bir terkip.

Maşaallah: Yüce Allah’ın ismi terkip olarak, “Allah’ın dilediği/istediği şey” ya da “Allah’ın dilemesi” demektir. “Maşaallah”, ayrıca hayret ve memnunluk duygularını yansıtmak maksadıyla “Allah nazarından saklasın, ne güzel” gibi manalara da gelmektedir.

Neuzübillah: Kötülüklerden Allah’a sığınıp O’ndan yardım isteme anlamında bir terim. Ayrıca manevî yönden tehlikeli hâllerden ve imanı gideren söz, tutum ve davranışlardan sakınma ve korkma anlamını da ifade eder.

Prof. Dr. Ali SEYYAR

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi