Irak’taki Sığırlar Su Kıtlığı Ve İhmalin Kurbanı Oldu

27 yaşındaki Hannan Talal, diğer çiftçiler gibi her günün erken saatlerinden itibaren mandasını sağıyor, süt topluyor ve sütün tek geçim kaynağı olduğu pazarda satıyor, ancak durumu çok zorlaştı. Hannan – El-Cezire Net ile yaptığı bir röportajda – sahip olduğu bir bizon da dahil olmak üzere birçok mandanın ölümüne neden olan, göllerdeki su seviyesinin azlığından şikayet ediyor.

Hannan, diğer manda sahipleri gibi, yaz aylarında mandaları etkileyen hastalıkların yayılmasından, yüksek yem maliyetinden ve ayrıca çetelerin elinde bufaloların çalınması ve kaçakçılığından mustariptir.

Uygun Ortam

Tarihçi Dr. Abdul-Cabbar el-Faysal’a göre Irak, özellikle sularla kaplı göller olmak üzere, yaşamları için elverişli ortam nedeniyle mandaların yetiştirildiği yerlerden biridir. Kökeni Hindistan olduğu tahmin edilmektedir, ancak antik eserler, 4600 yıl öncesine dayanan çizimlerle, Hindistan’daki varlığından önce Mezopotamya’da bufaloların varlığına işaret etmektedir.

Diğer tarihi kaynakların, bufaloların Abbasiler döneminde, Asya ülkelerinden gelen manda çobanlarının Irak’a girdiğini ve göllerde yaşadığını belirttiğini, buna göre mandanın Irak’tan Mısır’a nakledildiğini sözlerine ekledi.

Hayati Tehlike

Tarım uzmanı Âlâ el-Badran, Irak göllerindeki mandaların yaşamını tehdit eden bir dizi faktörden bahsediyor. 2017’den bu yana komşu ülkelerde, iklim değişiklikleri ve yağmur eksikliği nedeniyle mandaların başlıca sığınağı olan göllerin, barajlardaki artış nedeniyle Dicle ve Fırat nehirlerindeki su seviyelerinin düşmesinden muzdarib olması da bunlardan biridir.

El-Cezire Net’e yaptığı konuşmada El-Badran’a göre, su eksikliği ayrıca su göllerinde yüksek tuzluluğa yol açar ve bu da mandada büyük hasara neden olur. Nitekim, bufaloda terlemesine yardımcı olan boşaltım veya gözenek bulunmadığını belirten Badran, bu yüzden büyük vücudunu soğutmak için suda uzun süre kalmayı tercih ettiklerini söyledi.

Bufaloları kurtarmak için projeler

Irak Tarım Bakanlığı Hayvancılık Dairesi, mandaların sayılarını artırmak için suni tohumlama yoluyla yeni bir plan benimsedi. Genel Departman Müdürü Dr. Abbas Salem Hüseyin, El-Cezire Net’e suni tohumlama projesinin manda yetiştiricilerine hizmet edeceğini, nitekim manda yetiştiriciliği alanında niteliksel bir sıçrama beklediğini söyledi.

Diğer taraftan Çevre Ve İklim Uzmanı Halit Süleyman ise Irak’taki tarihi su kütlelerini tehdit eden gelecekteki sorunlar konusunda uyardı. Al Cezire Net’e, göl sakinlerinin bufalo, kamış ve balık olmak üzere 3 hayati kaynağa bağlı olduğunu söyledi.

Süleyman, su kütlelerinin kuraklığa maruz kalmasının, nüfuslarının göç etmesine, bu bölgelerdeki zenginlikten tam anlamıyla yararlanmasına ve manda sayısında azalmaya yol açacağını da ekliyor. İklim değişikliği sonucu göllerin kuruması ve Irak’a giren suların üzerine dev barajlar yapılmasının manda ve bunlarla beslenen bitkileri tehdit eden riskleri artırdığına dikkat çekti.

Yatırım Daveti

Ekonomi Uzmanı Mustafa Hantoush, hükümetin Irak Tarım Bakanlığı aracılığıyla hayvancılıktaki zenginliğe yaptığı yatırımın zayıf kalması, bu önemli zenginlik için uygun ortamda yatırımın ihmal edilmesine yol açtığını söylüyor. El-CezireNet’e konuşan Hantoush, bu serveti manda yetiştiricileriyle sınırlı olmayan büyük özel hayvancılık projelerine yatırmanın yolunu açmayı öneriyor.

El-Musavi el-Cezire Net’e- bu yönelimlerin, yerel nüfusu asli bölgelerinde istikrara kavuşturmak ve bufaloları korumak amacıyla su kaynaklarından uzak köylere içme suyu sağlamak için Zi Kar Valiliği’ndeki göl ve sulak alan projelerinin yönetimini de kapsadığını söyledi. El-Musavi, manda sayısıyla ilgili olarak, çoğu göllerde olmak üzere Zi Kar vilayetinde 80.000 başı aştığını belirtti.

Geçen yüzyılın yetmişli yıllarının sonunda Irak’taki manda sayısının bir milyon başa ulaşması dikkat çekicidir, bunların %45’i sadece Zi Kar eyaletindedir. Temmuz 2016’da Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), gölleri (güney Irak) Dünya Mirası Listesi’ne dahil etti. Bunula birlikte Iraklı gazeteci Nur Sadık da bunun göller için benzersiz önemini ifade etti.

Sadık, el-Cezire Net’e- “Bu karar, uluslararası işbirliği gerektiren ortak bir sorumluluktur. Çünkü uluslararası toplum, özellikle bölgedeki hayvancılık (manda) ile ilgili olarak olağanüstü evrensel değere sahip kültürel ve doğal mirasın korunmasına, özellikle de göllerin maruz kalabileceği tehdit nedeniyle toplu olarak katılım göstermelidirler.

Ayrıca göllerin Irak’ın yüzölçümünün yaklaşık %17’sini oluşturduğunu, Irak’ın 3,8 milyon dönümlük arazisinin sularla kaplandığını, bunun 2,3 milyon dönümünün göl sularıyla kaplı olduğunu ekliyor.

HABER ÇEVİRİSİ: SONGÜL BAYLU  

Kaynak: El Cezire

https://www.aljazeera.net/ebusiness/2022/2/11/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%B6%D8%AD%D9%8A%D8%A9-%D8%B4%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87