İRAN’IN 88 YAŞINDA VEFAT EDEN İLK CUMHURBAŞKANI: EBU’L-HASAN BENÎ SADRI

Benî Sadr 1980 senesinde Cumhurbaşkanı olarak seçilmiş ancak din adamlarının devlet içerisinde artmakta olan hâkimiyetini kısıtladığı için seçimin 16 ay sonrasında görevden ihraç edilmişti. Daha sonra Fransa’ya kaçan Benî Sadr kısa bir süreliğine burada din adamlarının hâkimiyeti için çalışmalar yürüten bir topluluğa katıldı.  Ailesi ise kendisinin uzun süren bir hastalıktan sonra Fransa’daki hastanelerden birinde vefat ettiğini duyurdu.

Altmışlı yıllarda ise Şah el-Melik hükümetine karşı çıkması sebebiyle de Benî Sadr hapse atıldı. Daha sonra yine Fransa’ya kaçtı ve burada Âyetullah el-Humeynî örgütüne katılıp onun yandaşlarından ve danışmanlarından biri oldu ve devrim sırasında birlikte Tahran’a döndüler.

Benî Sadr burada İktisat ve Dış İşleri Bakanlığında çalıştıktan sonra din adamlarının da yardımıyla Cumhurbaşkanı oldu. Ne var ki daha en başından aralarında Amerikan büyükelçiliğindeki rehine krizi ve Irak-İran savaşının da bulunduğu büyük zorluklar ve daha zoru olan din adamlarının kendisine karşı muhalefetleri gibi bir zorlukla karşı karşıya kaldı.

Acı Duygular   

Benî Sadr din adamlarının siyasi düzen içerisinde yer almalarına karşı çıkmış ve iktidar konusundaki bu çekişme Humeynî’nin de onayıyla Benî Sadr’ın parlamento tarafından azledilmesine sebep olmuştu.

Azledilmesinden bir ay sonra da İran’a ait askeri bir uçakla kaçmış ve kendisine Fransa’da siyasi sığınma izni verilmişti. Benî Sadr daha sonra İran Ulusal Direniş Meclisinin kurulmasına katılmış ancak üç yıl sonra 1984 senesinde bu meclisten çekilmiştir.  

2019 senesinde Reuters Ajansına verdiği röportajda 1989 senesinde vefat etmiş olan Humeynî hakkında; “Humeyni, yönetimi ele geçirdikten sonra kesinlikle devrimin ilkelerine ihanet etti.” sözlerini sarf ederek, bunun da kendisiyle birlikte zafer kazanarak Tahran’a dönen bazı kimseler üzerinde acı hisler bıraktığını söylemiştir. Röportajın devamındaysa, Şah’ın iktidarından sonra İslam Devriminin ülkeye demokrasi ve insan haklarını getireceğine inandığını söyleyerek konuşmasına sürdürdü.

Associated Press Ajansı da Benî Sadr’ın Humeynî hakkındaki şu sözünü nakletti: “Ben, babası alkol bağımlısına dönüşürken onu izleyen bir çocuktum. Buradaki uyuşturucu da iktidarın ta kendisiydi.”

Benî Sadr’ın ailesi ise onun ölüm haberinde şunları söyledi: “Şüphesiz ki o zorbalık ve yenilerin baskısına karşı din adına özgürlüğü savundu.”  

Çeviren: Songül BAYLU