İSLAM’I ONAYLIYOR

Hürriyet’ten Gürer Mut’un çalışması şöyle:

Oturarak mı yoksa ayakta mı? Yanlış pozisyonda idrar yapmak enfeksiyonlara ve mesane fonksiyon bozukluklarına neden olabilir.

Erkeklerin oturarak mı yoksa ayakta mı idrar yapması gerektiği uzun yıllardır cevabı aranan sorulardan. Dünyanın her yerinde farklılık gösteren bu alışkanlık, çoğunlukla sosyokültürel kalıplarla şekillense de uzmanlar sağlık açısından birinin daha doğru olduğunu düşünüyor. Konuyu Üroloji Uzmanı Op. Dr. Miraç Turan ile konuştuk…

Erkeklerin idrar yapma şekilleri ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Batı toplumlarında erkekler genelde ayakta idrar yaparken, Asya ülkelerinin büyük çoğunluğunda oturarak veya çömelerek idrar yapmak daha yaygın. Buradan hareketle “Hangi pozisyonda idrar yapmak daha sağlıklı?” sorusu da uzun zamandır tartışılıyor.

Bilim insanları geçtiğimiz günlerde bölgelere göre farklılık gösteren tuvalet yapma tercihlerini mercek altına aldı. İngiltere merkezli anket ve veri analiz şirketi YouGov tarafından gerçekleştirilen araştırmada, dünya genelinde erkeklerin çoğunun tuvaletlerini ayakta yapmayı tercih ettiği ortaya çıktı.

Bununla birlikte oturarak idrar yapmanın erkekler arasında giderek popülerlik kazandığı da gözleniyor. Batı dünyasında idrarlarını oturarak yapmaya en yatkın kişilerin Alman erkekleri olduğu da araştırmada öne çıkan bir diğer detay.

Peki sağlık açısından hangisi doğru? Oturarak mı yoksa ayakta mı? üroloji Uzmanı Op. Dr. Miraç Turan ile merak edilenleri konuştuk.

‘GAZ YA DA KAKA KAÇIRMA ENDİŞESİYLE ANAL SFİNKTER KASILIR’

Op. Dr. Miraç Turan, oturarak idrar yapmanın pelvik kaslarının gevşemesini ve mesane kasının kasılıp daha güçlü bir akım ile daha fazla idrar boşaltmasını sağladığını söyledi.

“Ayakta idrar yapılırken gaz kaçırma ya da kaka kaçırma endişesiyle anal sfinkter kasılır” diyen Miraç Turan, “Böyle bir durum da idrarı tam boşaltma konforunu düşürür ve prostat dışında başka hastalıklara da sebebiyet verir” ifadesini kullandı.

Hollanda’da bulunan Leiden Üniversitesi Tıp Merkezi’nde yapılan bir araştırmada oturarak idrar yapmanın mesaneyi daha hızlı ve tamamen boşalttığı kanıtlandı.

İdrarın tam olarak boşaltılamaması durumunda ne oluyor? Kişilerin idrar yapma şekilleri prostat haricinde ürolojik açıdan ne gibi sorunlara neden olabiliyor?

Bunun idrar yolu enfeksiyonu başta olmak üzere pek çok soruna neden olabileceğini söyleyen Turan, “Kronik prostatit, mesane fonksiyon bozuklukları gibi sorunlar da yaşanabilir” diye konuştu.

‘OTURARAK İDRAR YAPMAK MESANEYİ BÜYÜK ÖLÇÜDE KORUR’

Turan sözlerine şu şekilde devam etti:

“Ama mesaneyi büyük ölçüde korur. İdrar yolu enfeksiyonu, kronik prostatit, mesane fonksiyon bozuklukları gibi hastalıkların riskini de azaltır.”

‘MESANENİN TAM BOŞALTILAMAMASI BÖBREK ENFEKSİYONLARI GELİŞTİREBİLİYOR’

İngiltere merkezli Circle Health Group uzmanlarından Gerald Collins de oturarak idrar yapmanın erkekler için daha faydalı olabileceğini belirtti.

İyi huylu prostat hiperplazisinin (BPH) özellikle 40’lı yaşlardan itibaren prostat içindeki hormonal ortamdaki bir değişiklik nedeniyle ortaya çıktığını vurgulayan Collins şunları söyledi:

“Bu sorun, prostat bezi ve çevresindeki dokunun genişleyip üretrayı (mesaneden prostatın içinden geçerek penise inen tüp) tıkadığı ve idrar yapmayı zorlaştırdığı durumlarda ortaya çıkıyor. BPH’li erkekler mesanelerini tam olarak boşaltmadığında mesane taşları, idrar yolu enfeksiyonları ve hatta böbrek enfeksiyonları geliştirebiliyor.”

‘BU BİR SAYGI MESELESİ’

Sağlığa olan etkilerinin dışında, kültürel ve sosyolojik farklılıkların nedeni ne olabilir?

Miraç Turan, “Dini, sosyolojik açıdan tuvalet alışkanlıkları, pisuvar veya klozet gibi materyallerin değişik oluşları ve kullanım alanlarının çeşitliliği ile genetik özellikler farklılık yaratan faktörler” diyerek bu konuya açıklık getirdi.

TUVALETE İLİŞKİN İSLAMİ   ÖLÇÜLERİMİZ VE GÖREVLERİMİZ

Tuvalete ilişkin görevlerimizle ilgili bazı bilgiler verelim.

a.) İdrar ve Dışkıyı Boşaltmadan Önce Dua etmek

Tuvalete çıkma ile ilk görevimiz budur.

Tuvalete çıkılacak açık ve kapalı alanlar mikrop yuvası olup şeytanların da uğrak yerleridir. Peygamberimiz “Helâlar  şeytanların gözetleme yerleridir,” hatırlatmasının yaparak şöyle dua etmemizi öğrettiler.

• Bismillah, Allah’ım! maddi ve manevi bütün pisliklerden sana sığınırım. (Ebu Davud Tahare 3)

Bir uygulamanın Allah’ın adıyla ve ona sığınılarak yapılması onun hem önemini ve hem de ibadet vesilesi yapılabilirliğini gösterir.

• Çömelerek Tuvalete Çıkmak

Bu da bir vazifemizdir.

Çömelerek ve sol tarafa meyledilerek tuvalete çıkılmalıdır. Bu tür oturuş bağırsakların ve mesanenin daha rahat ve tam tam olarak boşalmasını sağlayıcıdır. Ikınmayı da azaltıcıdır. Vücudun alt bölgesi mafsallarının sağlığına da katkı vericidir.

Bu sebeple alaturka tuvaletlerin daha sağlıklı ve daha hijyen olduğunu da söyleyebiliriz.

Ayakta İşeme

Büyük abdestte çömelerek oturuş kaçınılamaz ise de erkeklerin idrara çıkışlarında çömelmesi öğütlenmiştir. Ayakta çıkılması haram değilse de Peygamberimizin tavsiyeleri, idrarın daha sağlıklı olacak şekilde çömelerek yapılmasıdır. Allah kendisinden razı olsun ünlü Halifemiz Hz. Ömer şöyle anlatıyor:

“Allah’ın Resûlü beni ayakta işerken görünce, şöyle emir buyurdu:

– Sakın ha ayakta işeme.

Tuvalette Konuşmak ve Okumak

Küçük veya büyük tuvalet sırasında konuşmamak ve her hangi bir şeyle meşgul olmaksızın işlemi bitirmek tuvalet adabımızdandır.

Bu sebeple zamanımızda umumi yerlerde küçük abdeste çıkan erkeklerin idrar boşaltma sırasında ayakta birbirleriyle konuşmaları ve büyük abdest şüresince kitap okumaları mekruh/dinimizce yasaklanmamakla birlikte istenmeyen işlem olarak  görülebilir.

Bazı ülkelerde görüldüğü gibi su kullanımından önce dışkıyı gidermek veya kullanımından sonra kurulanmak için kullanılabilecek tuvalet kâğıtlarında  öğrenilecek dilden kelimelerin hatırlatacak şekilde yer alması -tuvalet süresini uzatmayacaksa- caiz olsa gerektir.

• Su İle Temizlenmek

Su İle Temizlenme temel görevlerimizden biridir

İslam’ın ilk dönemlerinde Medine yıllarının başlarında evlerde ve evlerin yakınlarında tuvalet (Hela/Kenef) yoktu. İnsanlar tuvalet ihtiyaçlarını iskân alanları dışında bilinen yerlerde ve genelde geceleri bir şekilde giderirlerdi. Ahlâksız tipler de kadınlar için tecavüz riski oluştururdu. (Muhtasar S. Müslim, Hn.137-8)

Peygamberimiz, tuvalet ihtiyacının gözlerden uzak olarak giderilmesini, suyun olmadığı veya kullanılamadığı yerlerde temizliğin küçücük taşlarla veya – kemik kömür ve hayvan dışkısı- dışındaki sert maddelerle yapılması uyarısında bulunurdu. [1]İnsanların kullandığı yollara, gölgeliklere ve karınca türü böceklerin yuvalarına boşalımı yasaklardı. (Muhtasar S. Müslim Hn. 106)  ) Ancak asıl olanın su ile temizlik olduğunu açıklar ve de örneklendirirdi. Tevbe sûresinin 108. âyeti çizgisinde su ile temizlik yapanların Allah’ın sevdiği kullar olduğunu açıklardı. (İ.Mace Tahare 28)

Peygamberimiz, su ile tahâretin/temizliğin yalnızca kendi öğretisi olmadığını, Hz.Musa ve İsa gibi bütün peygamberlerin şerîatlerinde yer aldığını da açıklamışlardır. (Buhari libas 63)

Aklını Kullanmaya Başlayan İnsanlık

Uzaya yönelen ama poposunu yıkamayı öğrenemeyen insanlığın, İslâm’ın 14 asırdır öğretmeye çalıştığı su ile temizlik için aklını yeni yeni kullanmaya başlaması ve  suyu tercih nedenlerini birbirlerine karşı şöylece soru yönelterek açıklaması hayırlı gelişmedir:

• Elinize bulaşan çikolatalı pudingi sadece peçeteyle mi temizlerdiniz?

Fransızların 2300 odalı tarihî ve ünlü Versay sarayında bir tek tuvaletin bile olmadığı hatırlanırsa gelişmenin  önemi kavranabilir.

Temizliğin Sol El İle Yapılması

Peygamberimiz tuvalet temizliğinin yalnızca sol elle yapılmasını emrederdi. (Muhtasar S.Müslim Hn. 116). Başta orta parmak olmak orta üç parmağın kullanılması da adabımızdandır.

• Tuvalet Sonrasında Allah’a Hamd etmek

Peygamberimizin küçük ve büyük abdest sonrasında yapılmasını istediği bir öğretisi de Allah’a hamd edilmesidir. Bir diğer anlatımla tuvaleti ibadet vesilesi yapmaktır.

Allah’ın Resülû, heladan çıkarken bizzat kendisinin yaptığı şekilde şöylece Allah’a hamd etmemizi öğütlemiştir:

• Benden sıkıntıyı-ızdırabı gideren ve bana sıhhat veren Allah’a hamdolsun. (İ, Mace Tahare 10)

Ağızla başlayıp dübür/anüsle noktalan sindirim sistemimizin hayat sağlayıcı o akılları aşan engin düzeni ve faaliyetlerini düşündüğümüzde böylesine bir hamd ve senada bulunmanın gereğini kavrayabiliriz.

İdrar ve dışkı irademiz dışında çıksaydı hayatımızın nasıl yaşanmaz hale geleceğini  düşündüğümüzde ise, işte o zaman Allah’a hamd  etmemenin ne büyük bir nankörlük olduğunu anlayabiliriz.

Hayatımızın olmazsa olmazı olan tuvaleti bile kutsallaştırıp ibadete vesile kılan İslâm ne muhteşem bir hayat düzenidir.

Ali Rıza Demircan

YAZARIN DİĞER YAZILARINI OKUMAK İÇİN BU LİNKİ ZİYARET EDİNİZ