Kimlerin Gıybeti Yapılabilir? Gıybetten Nasıl Korunuruz? III

Mazlum Zalimini Gıybet Edebilir

Hiçbir kişinin gıyabında konuşulamaz mı? Sözlü veya fiili herhangi bir şekilde zulme uğrayan kişi, kendisine zulmedeni arkasından anabilir ve onu yargıya bildirebilir.

Nisa sûresinin 148. âyeti bize bu hakkı vermektedir:

“Allah, zulme uğrayan kimse dışında, kötü sözün açıkça söylenmesini sevmez. Allah şüphesiz işitendir, bilendir.“

Kötülüğüne Engel Olunacak Kişinin Gıybeti Yapılabilir

Bir de kötülük yapacağı kesin olarak bilinen kişinin kötülüğüne engel olmak için ilgili kişilere ve yetkili mercilere ismi verilebilir. Yani gıybeti edilebilir. Ancak bu durumda zanna değil, kesin bilgiye dayanılmalıdır.

Alenen Günah İşleyenlerin Gıybeti Yapılabilir

Peygamberimiz “Utanma duygusunu atmış olan insanların gıybetleri yoktur.“ buyurmuştur.

Bu hadisin ışığında yalan, dolandırıcılık, faiz ve zina gibi haramları yani kötülükleri ve çirkinlikleri açıkça yapan kişiler, işledikleri haramlar sebebiyle teşhir edilebilir. Ancak değerlendirme de yanılmış olabileceğimiz için onların gıybet edilmemeleri daha doğrudur. Çünkü, bir bilgemizin çok sevdiğimiz tabiriyle “Gıybet köpek aşıdır.” Mecbur kalınmadıkça iltifat edilmemelidir.

Hurafeciler ve Sapık Fikirliler

Yüce dinimizin kaynağı Kur’an’dır ve Kur’an ile bağlantılı Aziz Peygamberimizin sünnetidir. Mesela bazı insanlar İslâm alimi/şeyh diye ortaya çıkmakta/çıkarılmaktadır. Bunlar insanlara dinî temeli olmayan hurafeler ve modernist batıl fikirler aşılamaktadır. Özellikle danışıldığı zaman onlardan doğabilecek manevî tehlikelerden söz edilebilir.

Durumları Sorulan Kişiler Gıybet Edilebilir

Fatıma binti Kays isimli bir kadın Peygamberimize gelir ve şöyle der, “Ya Rasûllellah, ben dul bir kadınım, biri falanca, diğeri de filanca olmak üzere iki talibim var Bana ne tavsiye edersiniz? Peygamberimiz ona “Falancanın fakir olduğunu biliyorsun, buna sabır gerekir. Diğeri de kadınlarını dövmesi ile meşhurdur. Bunu da bil. Ona göre tercihini yap.“ demiştir.

Gıybetin Zararları

Bütün haramlar gibi gıybet de zararlıdır. Gıybet önemsemediğimiz fakat insan onuruna tecavüz nitelikli bir haramdır. Hayatımızın bereketini giderir. Nefret sebebidir. Sevgi bağlarını koparır. Kişinin saygınlığını yok eder, onu küçültür. Güveni sarsar. Gıybet, gıybet edilene değil, sahibine zarar verir. Yalnızca dünyamıza değil ahiret hayatımıza da zarar verir. Kabir azabına ve âhiret iflasına sürükleyebilir. Peygamberimiz şöyle buyurur.

“İsra ve Mirac’ta yükseltildiğim geceydi. Bir topluluğa rastladım, baktım ki madeni tırnaklarıyla yüzleri ve göğüslerini tırmıklıyorlar. Yanımdaki vahiy meleğine, bunlar kimlerdir, diye sordum? Vahiy meleği de, onlar insanların etlerini yiye/ gıybetlerini yapan kişilerdir, dedi.

Gıybetin, âhiret hayatımızda iflas sebeplerimizden biri olabileceğini de unutmamalıyız. Peygamberimiz “Benim ümmetimden iflas etmiş kişiler hangileridir?“ diye sorar ve şu açıklamayı yapar:

• Kişi Kıyamet günü Rabbinin huzuruna namazı, orucu ve zekatı gibi hayırları ile gelir. Gelir ama birilerini sövmüş, dövmüş, gıybet ve iftira etmiştir. Birilerinin de malını yemiş, kanını akıtmıştır. Hak sahipleri tek tek gelir onun sevaplarından haklarını alırlar, sevapları bittiğinde ise günahlarından ona yüklerler. Böylece o kimse  iflas eden kişi odur.“ (Müslim Birr 59)

Gıybetten Nasıl Korunabiliriz?

Öfke, kendini beğenme, insanları küçümseme, övünme, çekememezlik gibi kalp hastalıkları gıybet sebeplerindendir. Bunlardan korunmaya çalışmalıyız. Yukarıda anlamını sunduğumuz ayette “çokça zanda bulunmayın, hataları araştırmayın, biribirlerinizi gıybet etmeyin” buyrulduğunu hatırlayalım. Bu da şunu gösterir. Çokça zan, hata araştırma gıybetin ana yollarıdır. Diğerleri de ana ve tali yollardır. Bunlardan korunmaya çalışmalı ve “Allah’ım beni gıybetten koru.“ şeklinde de dua etmeliyiz.

Değerli kardeşlerim, bu yazılı ve sözlü sohbetlerin hatırına benim için “Allah’ım Ali Rıza hocayı gıybetten koru,” diye dua ediniz. Bende sizin için dua edeyim. Rabbim cümlemizi korusun.

Gıybet Günahından Nasıl Aklanabiliriz?

Gıybette, gıybet yasağına aykırılık sebebiyle Allah’ın hakkı olduğu gibi gıybet edilen kulun da kul hakkı vardır. Bu sebeple tövbe etmeli, kendimiz ve gıybet ettiğimiz kişiler için dua etmeliyiz ve de helâllik istemeliyiz. Peygamberimiz şöyle buyururlar:

 “Gıybetten arınmak istiyorsanız; gıybetin kefareti gıybet edilen kişi hakkında, Allah’ım beni de onu da bağışla diye dua etmektir.”

 Bir de kendisinden doğrudan veya alenen duyuru yoluyla helallik istemektir.

Bitirirken…Duamız

  Allah’ım bizi nefislerimizin eline bırakma, bizi su-i zandan, gıybetten, iftiradan, kendimizi beğenir olmaktan koru. Allah’ım sen her şeye gücü yetensin. Sözlerimizi, davranışlarımızı, işlerimizi ve ilişkilerimizi güzel eyle. Bizi güzel konuşan kullarına vereceğin nimetlerle ikramlandır.

Âmin!

Ali Rıza DEMİRCAN

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi