KUR’AN VE BEY’AT

Kavram olarak “bey’at”, satmak, kabul etmek, biat etmek, kontrol yapmak ve bunun gibi anlamlar ifade eden “bâa-yebiu” fiilinden türemiş bir isimdir. Kelime olarak “bey’at”, biat, anlaşma, alış, satış, ticari anlaşma ve benzeri manalar için kullanılmaktadır.

KUR’AN’DA BİAT

İslam tarihinde başta Akabe ve Hudeybiye olmak üzere bazı biatlerden bahsedilmektedir. Hz. Muhammed (sav.) bu biatlerde erkeklerden biat aldığı gibi, kadınlardan da biat almıştır. Biat, bir anlamda bağlılık ve sadakat yeminidir. Hz. Muhammed’e biat eden, ona verdiği sözde sadık olacağını teyit etmektedir. Ona biat etmek, ona itaat edeceğine ve ona sadık kalacağına dair söz vermek demektir. Erkekler Hz. Muhammed’e (sav.) biat ettiği gibi, kadınlar da ona biat etmiştir. Hz. Muhammed’in (sav.) bu uygulaması, erkeğe kendi hür iradesiyle biat etme hürriyetini sağladığı gibi, kadının da hür iradesiyle hareket etme, biat etme, iradesini, tercihini ortaya koyma hürriyetini sağlamış ve net bir şekilde ortaya koymuştur. Hz. Muhammed (sav.) bu biat esnasında erkeklerden bazı sözleri aldığı gibi, kadınlardan da bazı sözleri almıştır. Aşağıdaki ayetlerde bu konuda bilgi verilmektedir:

إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً

“Sana biat edenler, kesinlikle Allah’a biat etmektedirler. Allah’ın eli, onların ellerinin üzerindedir. Kim sözünden döner/ahdini bozarsa, kendi aleyhine bozmuş olacaktır. Kim Allah’a verdiği sözü yerine getirirse, Allah ona büyük bir mükâfat verecektir.”[1]

Hz. Muhammed (sav.) hicrettin altıncı yılında görmüş olduğu bir rüya üzerine hareket ederek 1400 kişilik bir Müslümanlarla beraber hacca gitmek üzere silahsız bir şekilde Mekke’ye gitmek üzere Medine’den yola çıkmışlardır. Fakat bu durumdan haberdar olan Mekkeliler endişelenmişler ve onları Mekke’ye sokmak istememişler. Bunun üzerine onlarla Mekkelilerin arasında Hudeybiye denilen yerde bir anlaşma yapılmıştır. Hz. Muhammed’le (sav.) beraber bulunan Müslümanlar, kendisine sadık hareket edeceklerine dair ona biat etmişlerdir. İşte bu ayet, bu biat üzerine nazil olmuştur. Bu biat, hazır olan Müslümanların Hz. Muhammed’e (sav.) vermiş oldukları söz ve ahitten ibarettir.

Bu ayette verilen bilgilere göre Hz. Muhammed’e (sav.) söz verip biat edenler, bir nevi Allah’a söz vermişler ve sadakatlerini ortaya koymuşlardır. Allah’ın elinin Hz. Muhammed’in (sav.) elini alıp ona söz verenlerin elinin üzerinde olması, Allah’ın sadakatinin onlarla beraber olması demektir. Bu ayette “Sana biat edenler, kesinlikle Allah’a biat etmektedirler” denmektedir. Nitekim başka bir ayette, “Kim peygambere itaat ederse, kesinlikle Allah’a itaat etmiş olur”[2] denmektedir. Özellikle kadınların Hz. Muhammed’e (sav) biat ettiklerine dair bir ayette de şu bilgiler verilmektedir:

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَّا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئاً وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

Çrını öldürmemek, elleri ve ayakları arasında bir iftira uydurarak getirmemek, iyi/doğru/hak olan şeylerde sana karşı gelmemek üzere sana biat etmek amacıyla geldikleri zaman, onların biatlarını kabul et ve onlar için Allah’tan bağışlanma dile. Hiç şüphesiz ki Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.”[3]

Kadınların Hz. Muhammed’e (sav.) gelerek kendisine biat ettiklerine dair çeşitli rivayetler vardır. Bu rivayetlere göre Mekke ve Medine’nin çeşitli yerlerinde Hz. Muhammed’e (sav.) biat yapılmış. Bu farklı rivayetlerden anlaşıldığına göre değişik zaman ve mekânlarda hem erkekler hem de kadınlar Hz. Muhammed’e (sav.) biat etmişlerdir. Yüce Allah bu ayette Hz. Muhammed’e (sav.) kendisine biat etmeye gelen kadınları bazı şartları koşmasını emretmiştir. Bu şartları maddeler halinde şöyle sıralaya biliriz:

BİATIN ŞARTLARI

1 – Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak.

2 – Hırsızlık yapmamak.

3 – Zina etmemek.

4 – Şu veya bu şekilde çocuklarını öldürmemek.

5 – Elleri ve ayakları arasında bir iftira uydurarak getirmemek. Yani başka erkeklerden edinmiş olduğu çocukları kocasındanmış gibi göstermemek.

6 – İyilik, doğruluk, hak ve hakikat yolunda Hz. Muhammed’e (sav.) karşı gelmemek.

Yüce Allah bu maddeleri saydıktan sonra Hz. Muhammed’e bu şartları kabul ederek sana biat eden kadınların biatlerini kabul etmesini ve onlar için Allah’tan bağışlanma dilemesini emretmiştir.

SONUÇ

Kur’an-ı Kerim’de sosyal hayatın çeşitli alanlarıyla ilgili bilgiler verilmektedir. Biat ile ilgili bu ve benzeri açıklamalar vardır. Bu şartlar, Hz. Muhammed (sav.) dönemindeki kadınlar için ileri sürüldüğü gibi, bugünün insanları/kadınları için de geçerlidir. İnanan her insanın, bu gibi konularda Allah’a söz vermeleri ve ona göre hareket etmeleri gerekmektedir.

NURETTİN TURGAY 

MİRATHABER.COM -YOUTUBE-

YAZARIN DİĞER YAZILARINA ULAŞMAK İÇİN BURAYA TIKLAYINIZ 

[1] el-Fetih 48/10.

[2] en-Nisa 4/80.

[3] el-Mümtehine 60/12.