KURBAN HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKENLER – I

Soru 1: Kurban İbadeti İslâm Dini ile mi Başladı? Diğer Dinler ve Kültürlerde de Kurban İbadeti Var mıdır?

İslâm Dini Hz. İbrâhim, Hz. Mûsa ve Hz. Îsa dâhil Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar Allah tarafından insanlığa gönderilmiş on binlerce Peygamberin tebliğ ettiği dinin ortak adıdır. Hz Muhammed bu dinin son ve evrensel kılınan Peygamberidir. Onun tarafından tebliğ edilen/iletilen Kur’ân da bu dinin son ilâhi kitabıdır. Kur’ân’ın açıklamasına göre, yeryüzünün bütün toplumlarına Peygamber gönderilmiştir. Peygamber gönderilen toplumlara da kurban kesme ibadeti emredilmiştir. Bu gerçek Kur’ân-ı Kerîm’de şöylece açıklanmaktadır:

“Bizler bir ümmete, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurban kesmeye uygun hayvanlardan kurban keserken O’nun adını zikretsinler diye kurban kesme ibadetini meşru kıldık/görev olarak yükledik. Sizin ilahınız tek bir ilahtır, O’na teslim olun. (Ey Peygamber!) Teslim olmuş o mütevazı kulları müjdele.”(Hac 34)

Peygamberlerin ortak tebliği olan ve Hz. Muhammed çağı öncesinde bütün dünyaya yayılmış bulunan İslâm’dan sapmış tüm inanç sistemlerinde ve onların etkisiyle yerel kültürlerde kurbanın izleri ve uygulamaları görülmektedir. Ancak orijinal yapısı ve özelliklerini yitirmiş olan kurban ibadeti, çeşitlendirilmiştir. Bazı toplumlarda çocukların ve kölelerin kurban edilmesi şekline büründürülerek Allah’a ortak koşma eylemine dönüştürülmüştür. Sosyal dayanışma özelliğini de yitirmiştir.
Yüce Allah bu ibadeti, Kur’ân’la yeniden bildirmiş, nasıl yapılacağını da Hz. Muhammed’le örneklendirmiştir.

Soru 2: Kurban Kesmenin Amacı Nedir?

Kurban kesmenin amacı, yaratıcımız olan Allah’a şükredici kul olmaktır.
Yüce Rabbimiz, yeryüzündeki küçük büyük bütün hayvanları biz insanlar için yaratmıştır. Onlardan doğrudan ve dolaylı olarak yararlanmaktayız. En fazla faydalandıklarımız da küçük ve büyükbaş dediğimiz deve, sığır, koyun ve keçi cinsleridir. Rabbimiz bize, verdiği nimetlerden ötürü şükredici kullar olmamızı emretmektedir. O’na şükredici kul olabilmek için nimetleri O’ndan bilmek ve verilen nimetlerden vermek gerekir. Hayvanlar özelinde şükredici olabilmek için de onlardan zekât ve ödünç verme yanı sıra kurban keserek bir kısmını olsun çevremize dağıtmak gerekmektedir. Kurbanda amacın Allah’a şükretmek olduğu Kur’ân’da birçok âyette açıklanmaktadır. Biz burada, kurbanla ilişkili bir âyet olan Hac Sûre’sinin 34.âyetini sunmakla yetiniyoruz:

“Olgunlaştıklarında kurban edeceğiniz hayvanları da Allah’ı hatırlatan sembollerden kıldık. O hayvanlarda sizin pek çok faydalar vardır. Kesim için sıraya dizildiklerinde onları Allah’ın adını anarak kurban edin. Can verdiklerinde onların etlerinden yiyin. İhtiyacını arz eden ve edemeyen yoksullara da yedirin. Faydalanmanız amacıyla bu hayvanları yönetimimize vermemiz şükredici kullar olmanız içindir.”

Soru 3: Kurban Kesmek İbadet Midir? Yoksa Bir Gelenek midir?

Kurban kesmek ibadettir. Kur’ân-ı Kerim’in Saffat ve Bakara sûrelerinde; Hz. İbrahim ve Musa kıssalarında kurbanın meşruyetine işaret buyrulmakta, Kevser Suresi’nde Şanlı Peygamberimiz Hz. Muhammed’e (sav) kendisine özgü bir görev olarak kurban kesmesi emrolunmaktadır. Ayrıca Bakara ve Hac sûrelerinde bazı şartlarda hac ibadetinin bir gereği olarak kurban kesilmesi de mecburileştirilmektedir. Kur’ân’da Allah’ın şeairi, yani dininin saygı gösterilmesi gereken toplumsal bir göstergesi olarak sunulan kurbanın genelde bütün ümmetlere, özelde İslâm ümmetine yüklenilmiş bir görev olduğu da Hac Suresi’nde şöylece duyurulmaktadır:

“Biz her ümmete, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurban kesmeye uygun hayvanlardan kurban keserken O’nun adını zikretsinler diye kurban kesme ibadetini meşru kıldık. Sizin ilahınız tek bir ilahtır, O’na teslim olun. (Ey Peygamber!) Teslim olmuş o mütevazı kulları müjdele.”

Yukarıda sunulan bilgiler ve anlamı sunulan âyet, kurbanın tüm insanlık için meşrulaştırılmış bir şükür yolu ve İslâm Ümmeti’ne yüklenmiş bir ibadet görev olduğunu açıklamaktadır.

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi