Myanmar’da Ordu Dört Eylemciyi İdam Etti

On yıllardır ilk kez ölüm cezasının uygulandığına inanılan Myanmar’da ordu tarafından dört demokrasi aktivisti idam edildi.

Eylemci Ko Jimmy ve milletvekili Phyo Zeya Thaw da dahil olmak üzere dört kişi “terör eylemleri” işlemekle suçlandı.

Hak gruplarının haksız olmakla eleştirdiği kapalı kapılar ardındaki bir duruşmada ölüme mahkum edildiler.

Ölenlerin yakınları Pazartesi günü umutsuzca sevdikleri hakkında bilgi almak için Insein hapishanesinde toplandı.

Zayar Thaw’ın annesi, oğlunun tam olarak ne zaman idam edileceğinin kendisine söylenmediğini ve bunun sonucunda uygun geleneksel cenaze ritüellerini yapamadığını da sözlerine ekledi.

Khin Win May BBC’nin Birmanya Servisi’ne “Geçen Cuma günü Zoom’da görüştüğümüzde oğlum sağlıklıydı ve gülümsüyordu. Okuma gözlüklerini, sözlüğünü ve hapishanede kullanmak için biraz para göndermemi istedi, ben de bugün bunları cezaevine getirdim” dedi. “Bu yüzden onu öldüreceklerini düşünmedim. Buna inanmadım.”

Bu arada, gerçek adı Kyaw Min Yu olan Ko Jimmy’nin kız kardeşi daha önce cesetleri henüz almadıklarını söylemişti.

Ailelerin hepsi infazlar hakkında bilgi almak için başvuruda bulundu.

Devlet haber kaynağı Global News Light of Myanmar, dört adamın “acımasız ve insanlık dışı terör eylemleri için talimat verdikleri, düzenlemeler yaptıkları ve komplolar kurdukları” için idam edildiğini söyledi.

Terörle mücadele yasalarına göre suçlandıkları söylendi, ancak ne zaman ve nasıl idam edildiklerini açıklanmadı.

Birleşmiş Milletler’e göre, infazlar 1988’den beri bir ilk. Myanmar’da önceki infazlar asılarak yapılmıştı.

2021’de ülke ordusu iktidarı ele geçirdi, bu olay yaygın gösterileri tetikledi ve demokrasi yanlısı protestocular, aktivistler ve gazeteciler üzerinde askeri bir baskıya yol açtı.

Aktivistlerin ölüm haberi, muhalif gruplar ve insan hakları örgütleri tarafından yoğun eleştirilerle karşılandı.

Myanmar’daki BM İnsan Hakları Özel Raportörü Tom Andrews, “Cuntanın Myanmar vatanseverlerini ve insan hakları ve demokrasi öncülerini infaz ettiği haberine öfkeliyim, yıkıldım” dedi. Bu ahlaksız eylemler uluslararası toplum için bir dönüm noktası olmalı” dedi.

Myanmar’ın gölge Ulusal Birlik Hükümeti (NUG), cinayetlerden “son derece şok ve üzüntü duyduklarını” söyledi.

2021 askeri darbesine yanıt olarak kurulan demokrasi yanlısı figürler, silahlı etnik grupların temsilcileri ve eski milletvekillerinden oluşan bir grup olan NUG, uluslararası toplumu “katil askeri cuntayı zulümleri ve cinayetleri nedeniyle cezalandırmaya” çağırdı.

Suçlananlar Kimlerdi ?

53 yaşındaki Ko Jimmy, 1988 öğrenci ayaklanmalarında ülkenin askeri cuntasına karşı aktivizmleriyle tanınan demokrasi yanlısı bir hareket olan 88 Nesil Öğrenci Grubu’nun emektarıydı.

Aktivist arkadaşı Nilar Thein ile birlikte, demokrasi yanlısı hareketin öncülerinden biri olarak kabul edildi.

Rahipler 2007’de rejime karşı protesto gösterilerine öncülük ettiğinde, Ko Jimmy ve eşi 1988 gösterilerinden eylemcileri ve protestocuları katılmaları için harekete geçirdi.

2012’de serbest bırakılmadan önce aktivizmi nedeniyle birkaç kez hapishanede yattı.

Yangon’daki bir dairede silah ve mühimmat saklamak ve Ulusal Birlik Hükümeti’ne “danışman” olmakla suçlandıktan sonra geçen yıl Ekim ayında tutuklandı.

41 yaşındaki Phyo Zeya Thaw, NLD milletvekili olan eski bir hip-hop yıldızıydı.

Grubu Asit, Myanmar’ın ilk hip-hop albümünü yayınladı ve şarkı sözleri, askeriyeye yönelik ince eleştiriler içerdiği için cuntanın öfkesini çekti.

Yavaş yavaş demokrasi yanlısı ikon Aung San Suu Kyi’nin yakın bir müttefiki oldu ve sık sık dünya liderleriyle yaptığı uluslararası toplantılarda ona eşlik etti.

Kasım ayında terörle mücadele suçları iddiasıyla tutuklandı.

Hem Phyo Zeya Thaw hem de Ko Jimmy, Haziran ayında cezalarına karşı temyizlerini kaybetti.

Diğer iki aktivist – Hla Myo Aung ve Aung Thura Zaw hakkında daha az şey biliniyor. Cuntanın muhbiri olduğu iddia edilen bir kadını öldürmekten idama mahkum edildiler.

Ordu, Suu Kyi’nin siyasi partisinin ezici bir farkla kazandığı genel seçimlerin sonuçlarına hile karıştırıldığını iddia etti – bir suçlama seçim komisyonu yetkilileri, sahtekarlık kanıtı olmadığını söyleyerek suçlamayı reddetti.

Darbeden bu yana, Suu Kyi ev hapsinde tutuluyor ve yolsuzluktan, 150 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek ülkenin resmi sırlarını ihlal etmeye kadar çeşitli sebeplerle suçlanıyor.

Ordu tarafından öldürülen, hapsedilen veya gözaltına alınanların sayısını tutan Siyasi Mahkumlara Yardım Derneği (AAPP), darbeden bu yana 14.847 kişinin tutuklandığını ve tahmini olarak 2114’ünün askeri güçler tarafından öldürüldüğünü söylüyor.

ÇEVİREN: Abdulkadir Bekdemir