Pamir Kırgızları Dünyanın Çatısı’ndan ayrılmak zorunda

Tamamiyle bir etnik grubu başka bir ülkeye yerleştirmek, yasal, politik ve lojistik zorluklarla dolu muazzam bir iş. Ancak Kırgız Devlet Başkanı Sadyr Japarov’un Afganistan’ın kuzeydoğusundaki en ücra köşesinde pastoral bir yaşam sürdüren 1500 göçebe Pamir Kırgız ile yapmak istediği şey tam da bu.

Mirat Haber Ajansı

Bir etnik grubu başka bir ülkeye yerleştirmek, yasal, politik ve lojistik zorluklarla dolu muazzam bir görev. Ancak Kırgız Devlet Başkanı Sadyr Japarov’un Afganistan’ın kuzeydoğusundaki en ücra köşesinde pastoral bir yaşam sürdüren 1500 göçebe Pamir Kırgız ile yapmak istediği şey bu. Badakhshan Eyaletindeki bir asırlık tecrit, Pamir Kırgız’ı Afganistan’ı kasıp kavuran on yıllarca süren savaştan izole etti. Ama oradaki hayat, kış rüzgarları kadar sert olabilir. Meyve ve sebzelerden yoksun bir diyetle ve seyahat eden doktorların sadece ara sıra tıbbi bakımıyla, Pamir Kırgız dünyanın en yüksek bebek ölüm oranlarından birine ve en kısa yaşam beklentisine sahip.

Geçen kış özellikle acımasızdı. Acil tıbbi ve gıda malzemelerini taşıyan helikopterlerle bile, çok sayıda Pamir Kırgız göçebeler hastalık ve yetersiz beslenmeden öldü. Japarov, Kırgızistan’ın güneybatı Oş bölgesindeki dağlık Chong-Alay bölgesinde tümü için yeni evler inşa etme sözü veriyor. Aynı zamanda Pamir Kırgızların kendilerinin de yuva dedikleri dünyanın çatısındaki iki vadiyi, Büyük Pamir ve Küçük Pamir’i terk etme istekliliğini de gerektirecek. Japarov’un girişimini açıklamasından birkaç gün önce, Afganistan Dışişleri Bakanı Muhammed Hanif Atmar, Kırgızistan’da 2017’den beri buraya yerleşen Pamir Kırgız ailelerle bir araya geldi.

Kırgız vatandaşlığına mümkün olan en kısa sürede, seyahat etmelerine izin veren yasal bir statü verilmesinin önemli olduğunu söylediler yurt dışında ve devlet emekli maaşları ve sosyal yardımlar için bürokratik engellerin kaldırılması. Sonunda bu konuda ilerleme yaşandı. 28 Nisan’da Bişkek, Oş bölgesinin Alay ilçesindeki Sary-Mogol köyüne yerleşen 44 eski Pamir sakinine Kırgız vatandaşlığı verdi. Ancak diğerleri, arsaların sağlanması ve arazinin dönüşümü konusunda hala endişeleri olduğunu belirtiyor. Kırgız hükümeti, yeniden yerleştirilen 33 Pamir Kırgız’ın transit geçişini şimdiden ödedi ve onlara ev sağladı. Afgan yetkililer, yeniden yerleşim önerisi hakkında kamuoyuna açıklama yapmayı reddettiler. Afgan hükümeti tarafından değerlendirilmekte olan hassas bir konu. Ancak hareket tamamen yeni değil. 1982’de Ankara Rakhmankul Khan’ı ve 1,200 Pamir Kırgız mülteciyi Pakistan’da yanında ağırlamayı kabul etti. Bir Birleşmiş Milletler uçağı onları, Türkiye’nin çoğunluğu Kürtlerin yaşadığı, Van Gölü yakınlarındaki yeni bir yerleşim birimine teslim etti. Bugün, Türkiye’nin Uluu Pamir köyündeki bu topluluk 2.500’den fazla güçlü ve başarılı bir yeniden yerleşim örneği olarak görülüyor.