TEKFİR ETMEK, VA’D VE VAÎD ÜZERİNE BİR SOHBET

Değerli okuyucu, “Bir Bilen Dostum” ile yaptığımız bu haftaki mutad (alışılmış) sohbetimizde, tekfir, va’d, vaîd kavramları ve Türkçe ibadet üzerine konuştuk,  Sohbetimizin bir bölümünü sizlerle paylaşmak istedim. İlk önce bendeniz, şöyle bir soru sordum dostuma:

• Üstadım! Bizler beşeriz, şaşıyoruz çoğu zaman, amel defterimizi karalarla dolduruyoruz. Ama Rabbimizin Rahman ve Rahim oluşunu düşününce de biraz içimiz ferahlıyor. Lakin bazı medya vaizlerini dinlediğimizde ise içimiz kararıyor.. Siz bu konuda ne dersiniz?
• Benim kadim Dostum Şerif! Bütün Peygamberlerin iki vasfı vardır; onlar, MÜBEŞŞİR ve NEZİRdirler.. Yani bazı kötülüklerden bizleri sakındırırlar ama bir yandan da bizlere ümit verirler, müjdeler sunarlar.. Tıpkı bunun gibi Yüce Rabbimiz de Va’d edicidir, kullarına cennet müjdeleri sunar, emir ve yasaklarına uyanları mükâfatlandıracağını bildirir. Bununla birlikte Allah, Vaid’dir yani kötülüklerden sakınmayı emreder, suçluları cezalandıracağını ve cehennemi de hatırlatır..

              Kur’an’ı Kerim’i okuduğumuzda Va’d kavramının 100 den fazla yerde zikredildiğini, altı âyette ise azap ve ceza anlamına gelen vaîd kavramının geçtiğini görürüz.

    Velhasıl, güvenilir İslâm bilginlerinin yorum ve düşüncelerini göz önüne aldığımızda şöyle bir sonuca varabiliriz: “Yüce Rabbimiz, bizlere VA’D ettiği yani müjde olarak sunduğu hiçbir şeyden vazgeçmez, geri dönmez. Ama VAÎD’inden yani ceza olarak bize sunduklarından, bildirdiklerinden vazgeçebilir. O, kendisine şirk koşulmasının dışında kalan bütün günahları dilerse effeder”

             Unutmayacağım Amma

• Üstadım! Şu son üç cümlenizi unutmayacağım ama, bu bağlamda aklıma geliveren bir soruyu da sormak istiyorum izninizle.. Bir makalede okuduğuma göre kelâm literatürüne girmiş olan bir kavram varmış; “Vaîdiyye” kavramı. Bu ekolün mensupları, çok katı görüşlere sahip imişler.. Tıpkı bu Vaidiyeciler gibi çağımızda da bazı insanlar, bazılarının söz ve davranışlarına bakarak o kişiyi hemen TEKFİR ediyorlar yanı dinden çıkmış olmakla, kâfirlikle suçluyorlar. Çağdaş ve modernist geçinen bazılarımız da, bazılarımızı ham yobaz ve kaba softalıkla, çağ dışı olmakla itham ediyorlar.. Bu konuda ne dersiniz?
• Şerifçiğim! Ne yazık ki, günümüz sosyal hastalıklarından birisi de bu. Siz de çok iyi bilirsiniz ki, İslâm’da niyet çok önemlidir; Hz. Ömer’in, Hz. Peygamber(s.a.s.)’den rivayet ettiği: “Ameller, niyetlere göredir. Herkes yaptığı işin karşılığını niyetine göre alır,” hadisini hatırlayalım bu vesileyle.        

     Bir insan, kendisinin Ate olduğunu, Allah inancına sahip olmadığını açık seçik söylemedikçe, vahyi, Peygamberi alenen inkâr etmedikçe asla tekfir edilemez, kafir olmakla suçlanamaz. Bu konuda yine İslâm bilginlerinin çok net görüşleri vardır ki onu da şu iki cümle ile özetleyebiliriz: “Bir kişinin kafir olduğuna dair elinizde 99 tane delil olsa bile, Mü’min olduğuna işaret eden bir kanıt varsa o kişinin MÜ’MİN olduğuna hükmediniz.. Kalblerde olanı ancak ve ancak Allah bilir.. ”

               Evet, çevremizdekileri, hele hele “Müslümanım elhamdülillah” diyenleri, kolayca tekfir etmek bizlere yakışan bir davranış değildir. Bunun vebali de vardır doğrusu. Ama gel gör ki, yaşadığımız şu dijital çağda sosyal veya görsel medyaya baktığımızda Prof. Dr. Kemal Sayar’ın ifadesiyle, toplumumuzun nefretle kundaklandığını görüyoruz. Bizler öncelikle bu nefret sarmalından çıkmalıyız.

   Anlamını Bilmeden Kur’an Okumak Ve İbadet

• Eyvallah Üstadım.. Son bir soru.. Gerek özel sohbetlerimizde, gerek sosyal medyada dillendirdiğimiz bir konu var. O da, anlamını bilmeden Kur’an okumanın ve ibadet etmenin hiçbir değeri olmaz şeklindeki iddialarımız. Bu konuda ne dersiniz?
•  Kıymetli Dostum! Benim nenem 99 yaşında rahmetli oldu. Elini öpmek için ziyaretine gittiğimde onu, her daim pencere camının önünde ya Kur’an okurken, ya da Osmanlıca yazılmış bir siyer kitabını okurken görürdüm. Siyer kitabını anlardı; çünkü o eski harflerle yazılmıştı ama, Türkçe idi. Lakin Kur’an okurken yüzündeki mutluluk ifadesi açık seçik okunurdu nenemin, halbuki Arapça bilmezdi o.. Askerdeki oğlundan gelen mektubu koynunda saklayan ve evlat hasretiyle yanıp tutuşan bir annenin mutluluğu nasılsa, nenem de öyle mutlu olurdu anlamadığı Kur’an’ı okurken.. O, o Kitab’ı TEBERRÜKEN okurdu, yani C. Hak’ka yakınlaşmak, O’nunla beraber olmak, O’na ibadet etmiş olmak için tilavet ederdi. Okumayı bitirince de onu göğsüne koyup el işlemeli kılıfına kibarca yerleştirir ve saygıyla duvara asardı.. Şimdi sorarım size: Neneme bu mutluluğu veren davranışı ve bu duyguyu çöpe mi atacağız..

   Sonra, bu iddiada bulunanlara şu soruyu da sormak gerekir diye düşünürüm: “Geçmişte ve günümüzde, ibadethanelerinde ibadet eden çeşitli din mensuplarının yüzde kaçı, ağızlarından dökülen ibadet ve dua sözcüklerinin anlamını biliyordur? Evet, bu sorunun cevabını verebilirler mi bize?

     Diyeceksiniz ki bana: “Okuyup anlamayalım mı? Anlamayı teşvik etmeyelim mi?” Ben de diyeceğim ki:

“Edelim, edelim.. Hatta Merhum Âkif’in şu dizelerini de sıkça hatırlatalım insanımıza:

“Ya açar bakarız Nazm-ı Celil’in yaprağına,

     Ya üfler geçeriz bir ölünün toprağına

         İnmemiştir hele Kur’ân, bunu hakkıyla bilin;

          Ne mezarlıkta okunmak, ne de fal bakmak için.”

Ve Muhammed Suresindeki şu ayet mealini de zihinlerine nakşedelim insanımızın:

“Ne diye Kur’an’ı, bir iyice düşünüp taşınmazlar, yoksa gönüllerinde kilitler mi var?”

     Değerli okuyucu, bizim sohbetimiz bu minval üzere devam etti ve Bir Bilen Dostumun, kimsenin kimseyi tekfir etmediği, sevgi, saygı ve barışın yaygınlaştığı bir ülkede yaşayabilmemiz dilekleri ve şu ayet mealini okuyarak dua etmesi ile son buldu.

“Rabbimiz! Bizi doğru yola eriştirdikten sonra kalplerimizi hak ve hakikatten saptırma. Bize rahmet ve merhametini lûtfet. Hiç kuşku yok ki, lütfu bol olan yalnız sensin.” ( Âl-i İmrân Suresi, 3/8)

       Selam ve dua ile..

Şerif Simavi