TEMEL GIDALARA GELEN ZAMLARI DİREK SATIN ALAN TÜKETİCİYE İADE ETMELİYİZ

Son yıllarda sağlık sorunlarıyla başlayan dünyada ki küresel krizlerin de etkisiyle ülkemizde de nükseden pahalalık artık vatandaşın canını yakmaya başladığı bir gerçektir. Başta temel gıda maddelerinde ki yüksek fiyat artışları vatandaşın moralini bozmaktadır. Ortaya çıkan bu hayat pahalılığına yetkili kurumların makro düzeyde ki çözüme yönelik tedbirleri kısmi ve geçici neticeler vermektedir.

Dünyanın genelinin düştüğü bu enflasyonist ortamdan biz ülke olarak az zaiyatla kurtulmanın yolunun hem vatandaşı hem de üreticiyi doğrudan destekleyecek mikro düzeyde politikalar geliştirmekle mümkün olacaktır.

Pahalılığı önlemek için devreye sokulan devlet müdahalesinin üretime zarar verebilme olasılığının göz ardı edilmemesi gerekir. Devletin tüm imkanları arz talep dengelerinin bozulmaması yönünde devreye sokulmalıdır. Arz ve talep arasında ki makasın daha da fazla açılma tehlikesine yönelik gerekirse destek ve tedbirlerin bireye yönelik olarak ele alınması gerekmektedir. Piyasada ki arz talep dengesinin arz aleyhine bozulması demek daha fazla pahalılık ve yokluk demektir. Bu yüzden alınacak tedbir ve teşviklerin hem üreticiyi ürkütmemeli hemde tüketiciyi zamlardan korumalıdır. Dünyada ki belirsizliğin ortadan kalkmasına kadar tüm sektörlerde olamazsa da sadece ana temel gıda maddelerinde doğrudan vatandaşa zam farkını ödeyecek bir uygulamaya geçilmelidir.

Devletin bireysel destekle uğraşması belki ilk etapda zor gibi görünsede bugünkü dijital çağda bunu uygulamak son derece kolaydır. Dijital ortamın imkanlarıyla yapay zeka üzerinden geliştirilecek bir programı hızla devreye sokup zam farklarını vatandaşın banka hesaplarına doğrudan aktarmak suretiyle desteklenmesi piyasa psikolojisine olumlu etki yapacaktır.

Belirlenecek ana temel gıda maddelerinde bir yıl önceki fiyatlar baz alınmak suretiyle her vatandaşa ihtiyacını giderecek süre zarfında marketten satın aldığı ürünün fişi üzerinden bir yıl önceki fiyat farkını e-devlet üzerinden vatandaşın banka hesabına iade etmelidir. Vatandaş aynı üründen daha fazla satın almak istiyorsa güncel fiyat üzerinden kendi imkanlarıyla istediği kadar satın alabilir.

Bu sistemi bir örnekle açıklamak daha aydınlatıcı olacaktır. Örneğin aşağıda ki ürünlerin bir yıl önceki fiyatlarının şu şekilde olduğunu varsayalım:

Bir çuval un: 150,00TL

5 kğ. sıvı yağ: 65,00 TL

Bir çuval şeker : 200,00TL

Bir ad. Ekmek : 1,00-TL

1 kğ. Et : 50,00-TL

X isimli vatandaş için bir çuval un, bir çuval şeker desteği yılda bir; Sıvı yağ ve et desteği ayda bir; ekmek desteği ise günlük üç adet olmak üzere T.C vatandaşlık numarasına kodlanır.

X isimli vatandaş yıl içerisinde bir çuval unu 250 TL, bir çuval şekeri de 300 TL, aldığında bu vatandaş e-devlet üzerinden satın aldığı ürünün fişlerini girdiğinde un için 100 TL şeker için 100 TL zam farklarını vatandaşın banka hesabına iade edilecek bir sistem olacak. Bir yıl boyunca bu TC numarası için ikinci bir un veya şeker fişi girildiğinde programa kodlanacağı için destek ödemesi sistem tarafından reddedilecektir. Aynı vatandaş bu ay sıvı yağına 100,00TL, et için 65,00-TL ekmek için 90*2-TL=180-TL ödediğini varsayalım. Alışveriş fişini sisteme girdiğinde sıvı yağ farkı için 35,00 TL et farkı için 15,00 TL ekmek farkı için 90,00-TL zam destek ödemesi vatandaşın banka hesabına yatırılacaktır.

Bu önerdiğim vatandaşı doğrudan destek ve teşvik sisteminin işleyişinde sağlıkta aile doktoru benzeri bir usulü Mali Müşavir meslek mensuplarının yönettiği muhasebe büroları takip ve işlemlerin yürütülmesi için görevlendirme yapılabilir.

Bu sistem vatandaşa devletinin kendisine sahip çıktığını enflasyon karşısında temel gıda maddelerinde gelen zamlar karşısında ezdirmediği güveni verirken üreticiyi de tedirgin etmeyecektir. Dünya genelinde yaşanacak krizin en önemli alanının beslenme, sağlık ve güvenlikte olacağı ihtimali yüksektir. Devletimizin sağlık sisteminde ki icraatlarının vatandaşın ihtiyacına cevap verdiği gibi beslenmede yaşanabilecek olumsuzlukları önlemede de benzer memnuniyet verici bir sistem kurduğu takdirde can yakıcı ve yıkıcı süreçte devletimizin ve milletimizin yaşanacak krizi az zayiatla atlatmasına vesile olacaktır.

Vesselam

Fehmi YAĞLI