Türk Devletleri Teşkilatı Çin’in Korkulu Rüyası Oldu

Türk Devletleri Teşkilatı’nın reorganize olarak dünya siyasetinde boy göstermesi Çin hükûmetinin uykularını kaçırdı adeta. Çinli siyaset uzmanı ve Devlet Başkanlığı Dış Politika danışmanlarından >un Mai bu durumu “Çin’in kapısında aşırı belirsizliğe katkıda bulunuyor” olarak değerlendirdi

Türk Devletleri Örgütü’nün, Çin’in işgali altında bulunan Doğu Türkistan’a sınır üç üye ülkesi bulunuyor.

Pekin merkezli analist Yuan Peng, ‘dünya jeopolitiğinin kalbinde yeni bir güç yükseliyor’ diyor

Çin hükümetinin önemli bir politika danışmanı, Türkçe konuşan devletlerin tek çatı altında toplanmasını Orta Asya’daki “aşırı belirsizliğe” eklendiğini söyledi.

Pekin merkezli Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Enstitüleri’nin (CICIR) başkanı Yuan Peng, düşünce kuruluşunun raporuna “[Bu] hızla mevcut biçimine dönüştü ve bir ‘örgütün’ ötesinde bir şeyi hedeflediği açık” dedi.

Yuan, Kasım ayında İstanbul’daki sekizinci zirvesi sırasında Türk Devletleri Örgütü adını alan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin Çin’in geleceği açısından sorun teşkil edeceğini biliyor.

Üye devletler arasında şu anda, üçü Çin’in işgali altında bulunan Doğu Türkistan ile sınırları paylaşıyor.  Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan, Pekin’in jeopolitik görünümünün odak noktası. Gözlemci üyeler arasında Türkmenistan da Çin’in eneji kaynakları bakımından bağımlı olan ülkelerin başında geliyor.

ÇİN’İN EN BÜYÜK KORKUSU, DOĞU TÜRKİSTAN

Çin Devlet Başkanlığı danışmanı Yuan , yazısında Doğu Türkistan’ın  adını vermezken, Çinli uzmanlar, anlaşmanın bölgede konuşulan Türk dilleriyle benzerlikler paylaşan Doğu Türkiştan’daki Uygun Türkleri üzerinde ciddi bir moral motivasyon etkisi doğuracağını biliyorlar

ABD meseleleri konusunda uzman olan Yuan, Aralık 2020’de Komünist Parti’nin Başkan Xi Jinping liderliğindeki 25 üyeli iktidar organı Politbüro’ya ulusal güvenlik konulu bir konferans verdikten sonra ün kazanmıştı.

Pekin’in Doğu Türkistan’daki politikaları uluslararası incelemenin odak noktası haline geldi ve Batılı hükümetler yaptırımlar uyguladı ve Şubat ayındaki Pekin Kış Olimpiyat Oyunları’nın diplomatik boykot edilmesi çağrısında bulundu.

ÇİN’İN BİR YOL VE BİR KUŞAK PROJESİ DEĞİŞİYOR MU?

Yuan, web sitesinde “ortak tarih, ortak dil, ortak kimlik ve ortak kültür” üzerine inşa edildiğini söyleyen Türk devletleri örgütünün artan dayanışması konusunda uyardı.

Yuan, “[Bu] Avrupa Birliği’ni, Güneydoğu Asya Uluslar Birliği’ni, Arap Ligi’ni taklit etmeye ve bir Türk devletleri ligi oluşturmaya çalışıyor” dedi.

Bu, dünya jeopolitiğinin kalbinde Avrupa Birliği, Avrasya Ekonomik Birliği ve Şanghay İşbirliği Örgütü’ne eklenen yeni bir gücün yükseldiği anlamına geliyor” dedi.

Avrasya Ekonomik Birliği, Orta Asya’daki büyük devletleri kapsayan, Rusya liderliğindeki bir ekonomik ticaret bloğudur. Terörle mücadeleye odaklanan Şanghay İşbirliği Örgütü, bölgede Çin liderliğindeki bir siyasi, ekonomik ve güvenlik paktıdır.

Yuan, örgütün oluşumunun, Rusya ile Avrupa arasındaki çatışma, Rusya-Ukrayna gerilimi, Türkiye’nin potansiyel gücü ve Afganistan’daki değişen siyasi manzara nedeniyle bölgede halihazırda ortaya çıkan “aşırı belirsizliğe” katkıda bulunduğunu söyleyerek, Çin hükûmetinin korkularını anlattı.

Türkçe konuşan devletler İşbirliği Konseyi kendi web sitesine göre, geniş kapsamlı işbirliğini teşvik barış ve istikrarın güçlendirilmesi için hükümetler arası kuruluş olarak 2009 yılında kurulmuştu.

Kasım ayında yaptığı zirvede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan paktın kurumsal yapısını geliştirdiğini ve bölgesinde ve ötesinde prestijini artırdığını ve bu nedenle bu konumu daha da yükseltmeye hazır olduğunu söyledi.

Türkiye ve Orta Asya’da uzmanlaşmış bir tarihçi olan Zan Tao, Pekin’in grubun kısa vadeli etkisini değerlendirirken, iç bölünme ve Rusya gibi büyük güçlerin etkisi göz önüne alındığında temkinli olması gerektiğini söyledi.

Zan, “Kısa vadede, doğrudan etkisini değerlendirirken ihtiyatlı olmalıyız” dedi. “Tarihsel olarak konuşursak, Orta Asya’daki birçok uluslararası işbirliği çok fazla ilerleme kaydetmedi… Uzun vadede daha fazla ilgi ve araştırmayı hak etmeli.

Zan, bu birliği şöyle tarif ediyor:

“Türkçe konuşan ulusları bir federasyon veya devlet oluşturmak için bir araya getirme fikri – genellikle pan-Türkizm dediğimiz – bazıları tarafından yalnızca bir yanılsamadır.”

Zan, Azerbaycan dışında pakttaki diğer üye ülkelerin hepsinin Türkiye ile daha derin ilişkiler geliştirme konusunda biraz çekingen olduklarını da sözlerine ekledi. Özbekistan’ın sürgündeki muhalefeti Türkiye’de saklanıyordu; Kazakistan bölgenin merkezi oyuncusu olarak Türkiye’yi değil kendisini gördü ve Moskova’nın çıkarlarını her zaman ciddiye aldı ve Türkmenistan, uluslararası ilişkilerde genellikle asgari bir rol oynayan kalıcı tarafsız bir devletti.

Pan-Türkizm, Çin’in Orta Asya’daki kâbusu olarak değerlendiriliyor.

Çinli yetkililer, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ulus devletlere giren bir dizi Orta Asya Türk ülkelerindeki siyasi gelişmeyi, işgal altındaki Doğu Türkistan’daki Uygurlar arasında ayrılıkçılığın yükselişini körüklemekle suçladılar.