Tuvalete ilişkin ölçülerimiz ve görevlerimiz

Tuvalete ilişkin görevlerimizle ilgili bazı bilgiler verelim.

1. İdrar ve Dışkıyı Boşaltmadan Önce Dua etmek

Tuvalete çıkma ile ilk görevimiz budur.

Tuvalete çıkılacak açık ve kapalı alanlar mikrop yuvası olup şeytanların da uğrak yerleridir. Peygamberimiz “Helâlar  şeytanların gözetleme yerleridir,” hatırlatmasının yaparak şöyle dua etmemizi öğrettiler.

• Bismillah, Allah’ım! Erkek ve dişi şeytanların şerrinden (maddi ve manevi bütün pisliklerden) sana sığınırım. (Ebu Davud Tahare 3)

Bir uygulamanın Allah’ın adıyla ve ona sığınılarak yapılması onun hem önemini ve hem de ibadet vesilesi yapılabilirliğini gösterir.

• Çömelerek Tuvalete Çıkmak

Bu da bir vazifemizdir.

Çömelerek ve sol tarafa meyledilerek tuvalete çıkılmalıdır. Bu tür oturuş bağırsakların ve mesanenin daha rahat ve tam tam olarak boşalmasını sağlayıcıdır. Ikınmayı da azaltıcıdır. Vücudun alt bölgesi mafsallarının sağlığına da katkı vericidir.

Bu sebeple alaturka tuvaletlerin daha sağlıklı ve daha hijyen olduğunu da söyleyebiliriz.

Ayakta İşeme

Büyük abdestte çömelerek oturuş kaçınılamaz ise de erkeklerin idrara çıkışlarında çömelmesi öğütlenmiştir. Ayakta çıkılması haram değilse de Peygamberimizin tavsiyeleri, idrarın daha sağlıklı olacak şekilde çömelerek yapılmasıdır. Allah kendisinden razı olsun ünlü Halifemiz Hz. Ömer şöyle anlatıyor:

“Allah’ın Resûlü beni ayakta işerken görünce, şöyle emir buyurdu:     

– Sakın ha ayakta işeme.

Tuvalette Konuşmak ve Okumak

Küçük veya büyük tuvalet sırasında konuşmamak ve her hangi bir şeyle meşgul olmaksızın işlemi bitirmek tuvalet adabımızdandır.

Bu sebeple zamanımızda umumi yerlerde küçük abdeste çıkan erkeklerin idrar boşaltma sırasında ayakta birbirleriyle konuşmaları ve büyük abdest şüresince kitap okumaları mekruh/dinimizce yasaklanmamakla birlikte istenmeyen işlem olarak  görülebilir.

Bazı ülkelerde görüldüğü gibi su kullanımından önce dışkıyı gidermek veya kullanımından sonra kurulanmak için kullanılabilecek tuvalet kâğıtlarında  öğrenilecek dilden kelimelerin hatırlatacak şekilde yer alması -tuvalet süresini uzatmayacaksa- caiz olsa gerektir.

• Su İle Temizlenmek

Su İle Temizlenme temel görevlerimizden biridir

İslam’ın ilk dönemlerinde Medine yıllarının başlarında evlerde ve evlerin yakınlarında tuvalet (Hela/Kenef) yoktu. İnsanlar tuvalet ihtiyaçlarını iskân alanları dışında bilinen yerlerde ve genelde geceleri bir şekilde giderirlerdi. Ahlâksız tipler de kadınlar için tecavüz riski oluştururdu. (Muhtasar S. Müslim, Hn.137-8)

Peygamberimiz, tuvalet ihtiyacının gözlerden uzak olarak giderilmesini, suyun olmadığı veya kullanılamadığı yerlerde temizliğin küçücük taşlarla veya – kemik kömür ve hayvan dışkısı- dışındaki sert maddelerle yapılması uyarısında bulunurdu. [1]İnsanların kullandığı yollara, gölgeliklere ve karınca türü böceklerin yuvalarına boşalımı yasaklardı. (Muhtasar S. Müslim Hn. 106)  ) Ancak asıl olanın su ile temizlik olduğunu açıklar ve de örneklendirirdi. Tevbe sûresinin 108. âyeti çizgisinde su ile temizlik yapanların Allah’ın sevdiği kullar olduğunu açıklardı. (İ.Mace Tahare 28)

Peygamberimiz, su ile tahâretin/temizliğin yalnızca kendi öğretisi olmadığını, Hz.Musa ve İsa gibi bütün peygamberlerin şerîatlerinde yer aldığını da açıklamışlardır. (Buhari libas 63)

Aklını Kullanmaya Başlayan İnsanlık

Uzaya yönelen ama poposunu yıkamayı öğrenemeyen insanlığın, İslâm’ın 14 asırdır öğretmeye çalıştığı su ile temizlik için aklını yeni yeni kullanmaya başlaması ve  suyu tercih nedenlerini birbirlerine karşı şöylece soru yönelterek açıklaması hayırlı gelişmedir:

• Elinize bulaşan çikolatalı pudingi sadece peçeteyle mi temizlerdiniz?

Fransızların 2300 odalı tarihî ve ünlü Versay sarayında bir tek tuvaletin bile olmadığı hatırlanırsa gelişmenin  önemi kavranabilir.

Temizliğin Sol El İle Yapılması

Peygamberimiz tuvalet temizliğinin yalnızca sol elle yapılmasını emrederdi. (Muhtasar S.Müslim Hn. 116). Başta orta parmak olmak orta üç parmağın kullanılması da adabımızdandır.

• Tuvalet Sonrasında Allah’a Hamd etmek

Peygamberimizin küçük ve büyük abdest sonrasında yapılmasını istediği bir öğretisi de Allah’a hamd edilmesidir. Bir diğer anlatımla tuvaleti ibadet vesilesi yapmaktır.

Allah’ın Resülû, heladan çıkarken bizzat kendisinin yaptığı şekilde şöylece Allah’a hamd etmemizi öğütlemiştir:

• Benden sıkıntıyı-ızdırabı gideren ve bana sıhhat veren Allah’a hamdolsun. (İ, Mace Tahare 10)

Ağızla başlayıp dübür/anüsle noktalan sindirim sistemimizin hayat sağlayıcı o akılları aşan engin düzeni ve faaliyetlerini düşündüğümüzde böylesine bir hamd ve senada bulunmanın gereğini kavrayabiliriz.

İdrar ve dışkı irademiz dışında çıksaydı hayatımızın nasıl yaşanmaz hale geleceğini  düşündüğümüzde ise, işte o zaman Allah’a hamd  etmemenin ne büyük bir nankörlük olduğunu anlayabiliriz.

Hayatımızın olmazsa olmazı olan tuvaleti bile kutsallaştırıp ibadete vesile kılan İslâm ne muhteşem bir hayat düzenidir.

Ali Rıza Demircan

[1] Devrimizde suyun bulunmadığı yerlerde tuvalet kağıtlarının kullanılması kanaatimize göre dinimizin emir buyurduğu temizliğe daha uygundur. Kaldı ki bunda zaruret vardır.

Zamanımızda tuvalet kağıtları yanı sıra her cins kağıt bol miktarda üretildiği için, tuvalet kağıdı kullanımı israf olarak görülemez. Tarihi asırlarda olduğu gibi temizlikte kâğıt kullanımının bilginin yayılmasına engel teşkil ettiği de ileri sürülemez.

Bu itibarla saygı duyduğumuz ve rahmet dilediğimiz geçmiş alimlerimizin zaruret halinde de olsa kağıt kullanımını mekrûh olarak değerlendiren görüşlerinin gerekçeleri ortadan kalkmış olsa gerektir. Ancak israfa düşülmemesi için kurulanmanın kişiye özgü havlucuklarla yapılması gerekir.