MAKALEYİ BURADAN DİNLEYEBİLİRSİNİZ
(19 Haziran 2023 Pazartesi/1 Zilhicce 1444)
Zilhicce ayı Kerim Kitabımız Kur’anda bahsi geçen Hac aylarından biridir. Hicri yılın son ayı, dört haram aydan biri olan zilhicce; “Hac ayı/Kurban ayı” anlamına gelmektedir. Câhiliye devrinde Araplar, haram ayların ilki olan Zilkade ile Zilhicce ayında ticari açıdan büyük önem taşıyan panayırlar düzenlerler (1-8 Zilhicce), özellikle Zülmecaz panayırının sona ermesiyle birlikte bu ayda Hac ziyareti başlardı.
Zilhicce İslâm’dan sonra da Hac ibadetinin yerine getirildiği ay olmuştur. Bu ayın sekiz-onüçüncü günleri arasında ifa edilen Hac menâsikinin/ibadetinin mahiyeti, mekânı, vakti gibi hususlar dikkate alınarak adı geçen günler farklı şekillerde adlandırılmıştır. Hac ibadetinin ifasına başlandığı zilhiccenin sekizinci günü “terviye”, dokuzuncu günü “arefe” ismiyle anılır.
Kurban Bayramı Zilhiccenin onuncu günü başlar ve dört gün devam eder. Bu ayın onuncu gününe “nahr/zebh günü”, on-onikinci günlerine “eyyâm-ı nahr” veya aynı günlerde hacıların Mina’da bulunmaları sebebiyle “eyyâm-ı Minâ”, onbir-onüçüncü günlerine de “eyyam-ı teşrik” adı verilir.
Kerim Kitabimiz Kuran’ı tefsir eden alimlerin çoğunluğu, Fecr sûresinin 2’inci âyetinde üzerine yemin edilen on gecenin zilhicce ayının ilk on gecesi olduğu görüşündedir.1 İbn-i Abbas (r.a)’ın, “Bilinen günlerde Allah’ın ismini zikretsinler”2 ayetinde geçen “bilinen günler” ifadesini de zilhiccenin ilk on günü veya teşrik günleri diye yorumladığı nakledilir. Hz. Peygamberimiz (sav)’in, “Allah katında ibadet edilecek -sâlih amel işlenecek- günler içinde zilhiccenin ilk on gününden daha hayırlısı yoktur”3 buyurmuştur. Diğer bir hadis-i şerifte; “Allah katında zilhiccenin ilk on gününde yapılan amellerden daha değerlisi yoktur; bugünlerde tesbih (Sübhanellah)’ı, tahmîd (Elhamdulillah)’ı, tehlîl (Lailaheillellah)’ı ve tekbir (Allahu Ekber)’i çok söyleyin”4 buyurduğu nakledilir. Resûl-i Ekrem (sav) zilhiccenin ilk dokuz günü sürekli oruç tuttuğu için bu günlerde oruç tutmak müstehaptır. Yorgun düşmeleri ihtimali bulunan hacıların zilhiccenin sekizinci ve dokuzuncu günlerinde, özellikle Vakfe’nin yapıldığı arefe gününde oruç tutmaları mekruh sayılmıştır.
Resûl-i Ekrem (sav)’den nakledilen; “Kesecek kurbanı olan kimse zilhicce ayı girince kurbanını kesinceye kadar saçından ve tırnaklarından hiçbir şey kesmesin”5 mealindeki hadisini dikkate alan Mâlikî, Şâfiî ve bir kısım Hanbelî fakihine göre kurban kesecek kişinin zilhicce ayı girince kurbanını kesinceye kadar saçlarını ve tırnaklarını kesmesi mekruhtur.
Zilhicce ayının faziletine dair Hz. Peygamberimiz (sav)’den nakledilen bir hadis-i şerifte; “Ayların efendisi Ramazan, saygıya en lâyık olanı da Zilhiccedir”6 buyurulmuştur. Zilhiccenin ilk on gününün faziletine işaretle, Hz. Peygamber (sav); “Allah katında şu on günde işlenecek salih amelden daha sevimli bir amel yoktur” buyurdu. Sahabiler, “Ey Allah’ın Resulü! Allah uğrunda yapılacak cihattan da mı üstündür?“ diye sordular. Bunun üzerine Rasulüllah (sav); “Evet, Allah yolunda cihat etmekten de. Ancak malını ve canını tehlikeye atarak cihada çıkan, şehit olup dönmeyen kimsenin cihadı başka. (O, bundan üstündür)”7 buyurmuştur.
Zilhiccenin bu on gününün fazileti Hac ibadetinin bu ayda yapılmasından kaynaklanmaktadır.8 Zira bu günlerde hac ibadetinin bir kısım menasiki yapılmakta bir kısmı da (ziyaret tavafı, şeytan taşlama gibi) ardından gelen teşrik günlerinde gerçekleştirilmektedir. Ayrıca hali vaktı yerinde olanların, Allaha yakınlaşma vesilesi olan Kurban ibadetini de zilhicce ayında gerçekleştirmeleri bu ayın faziletini tezyid etmektedir. Çeşitli zamanlarda nafile oruç tutmanın faziletine dair birçok hadis-i şerif vardır. Rivayetlerde Hz. Peygamberimiz (sav)’in Zilhiccenin dokuz gününde, aşure gününde, Pazartesi ve Perşembe günleri ve her aydan üç gün oruç tuttuğu belirtilmektedir.9 Zilhicce ayının dokuzuncu günü olan Kurban Bayramı’nın arefesinde tutulan orucun da çok faziletli olduğu bu rivayetlerde zikredilmiştir.10
İslâm tarihinde zilhicce ayında meydana gelen önemli olaylar arasında birinci ve ikinci Akabe Biatları, Hudeybiye Antlaşması, Hz. Peygamberimiz (sav)’in oğlu İbrahim’in doğumu, Hz. Osman (ra)’ın şehid edilmesi zikredilebilir.
Zilhicce ayının milletimiz, memleketimiz, İslam âlemi ve insanlık için hayırlara vesile olmasını, Kutsal topraklarda Hac ibadeti için bulunan Hacıların sağlık ve sıhhatle Mebrur/makbul bir Hac yapmalarını Yüce Allah’tan temenni ederim. Mekke’den Selâm ve dua ile.
13 Haziran 2023 Abdulgafur LEVENT
KAYNAKÇA
1-Şevkâni, Fethu’l-kadir, V, 432.
2-Hac Suresi 22/28.
3-Tirmizî, savm, 52; Ebû Dâvûd, Savm, 61.
4-Şevkânî, Neylü’l-evtar, III, 354.
5-Müslim; Ebû Dâvûd; İbn Mâce.
6-Ahmed b. Hüseyin el-Beyhaki, Şuabü’l-îmân, III, 355.
7-Buhari, İdeyn 11.
8-İbn Hacer, Fethu’l-Bari, Beyrut, II, 459.
9-Ebu Davud, Sıyam, 61-63.
10-Ebu Davud, Sıyam, 64; Tirmizi, Savm 46.
View Comments